T. C. KÜLTÜr ve turizm bakanliği tüRKİye küLTÜr portali projesi

 
 
Foto:5 Meriç Hızal, Soyut Heykel, 1994, mermer, 250 x 220 x 180 cm., Saraçhane Parkı.  
 
 
 

 
 
 
 
Foto:6  Rahmi  Aksungur,  Yontucu,  1996,  mermer,  140  x  38  x  38  cm.,  Kültür  Merkezi, 
Antalya. 
 
 
 
Foto:7 Zühtü Müridoğlu, Dayanışma, 1973, Beton, 400 x 50 x 50 cm., Fındıklı Parkı 
 
yu. 
 

 
 
 
 
Foto:8. Şadi Çalık. Üç Güzeller.  
 
 
Foto:9.  Şadi  Çalık  Kompozisyon  “Demir  4  –  Kuşlar”,  1957    75,5  x  51,5  x  20  cm.  Aile 
Koleksiyonu 
 

 
 
 
 
 
 Foto:10 Ali Hadi Bara   Havva Alçı 130 x 73 x 87 cm. MSGSÜ İRHM. 
 
 
 
 
 
Kaynak:  
Gezer, Hüseyin- Berk, Nurullah-, “50 Yılın Türk Resim ve Heykeli”, istanbul, 1973.  
Çoker, Adnan, “Osman Hamdi ve Sanay-i Nefise Mektebi”, istanbul 1983.  
Anonim. “Sanat Hurdaya, Reklam Duvara”, Cumhuriyet, 20 Kasım 1990: 5 
 
Batur, Enis. “Heykeller ve Hayaller”, Cumhuriyet, 19 Ekim 1997: 10 
 
Çoker, Adnan. “Soyut Heykel”, Yeni Boyut, 8, İstanbul, 1982: 4-6 
 
Eroğlu, Özkan. “Kuzgun Acar Estetiğine Çözümsel Bir Yorum”, Arkitekt, 453, İstanbul, Eylül 
1997: 58-61 
 
Müritoğlu,  Zühtü.  “Uluslararası  Ödül  ve  Ün  Kazanan  Acar’a  Seyirci  Bile  Olamadık”, 
Milliyet Sanat, 171, 13 Şubat 1976: 4-5 
 
Özsezgin,  Kaya.  “Kuzgun  Acar:  Köklü  Bir  Tasarım  Nesnesi  Olarak  Heykel”,  Artist,  20/6, 
İstanbul, 2004: 33-35 
 
Ural, Murat. “Mimarlıkla Heykel Arasında Gerilimli İlişkiler ve Kuzgun Acar”, Arredamento 
Dekorasyon,  97,  İstanbul,  Kasım  1997:  122-125.  ANONİM.  “Sanat  Hurdaya,  Reklam 
Duvara”, Cumhuriyet, 20 Kasım 1990: 5 
 
Batur, Enis. “Heykeller ve Hayaller”, Cumhuriyet, 19 Ekim 1997: 10 
 
Çoker, Adnan. “Soyut Heykel”, Yeni Boyut, 8, İstanbul, 1982: 4-6 
 
Eroğlu, Özkan. “Kuzgun Acar Estetiğine Çözümsel Bir Yorum”, Arkitekt, 453, İstanbul, Eylül 
1997: 58-61 

 
 
 
 
Müritoğlu,  Zühtü.  “Uluslararası  Ödül  ve  Ün  Kazanan  Acar’a  Seyirci  Bile  Olamadık”, 
Milliyet Sanat, 171, 13 Şubat 1976: 4-5 
 
Özsezgin,  Kaya.  “Kuzgun  Acar:  Köklü  Bir  Tasarım  Nesnesi  Olarak  Heykel”,  Artist,  20/6, 
İstanbul, 2004: 33-35 
 
Ural, Murat. “Mimarlıkla Heykel Arasında Gerilimli İlişkiler ve Kuzgun Acar”, Arredamento 
Dekorasyon, 97, İstanbul, Kasım 1997: 122-125. 495. 
 
 
 
 
 
Haklar (Rights): (Telif ve kullanım hakları ile ilgili bilgiler.) 
5846  sayılı  Fikir  ve  Sanat  Eserleri  Kanunu  uyarınca  hazırlanan  tüm  içeriğin  her  türlü 
ortamda  umuma  arz  yetkisi  sınırsız  süreyle  Kültür  Turizm  Bakanlığına  devredilmiştir.  
Bakanlık  sonraki  zamanlarda  hazırlanan  içerikle  ilgili  düzeltme,  ekleme,  silme  veya 
yayından kaldırma hakkına sahiptir.
 
Kaynağı 
Hazırlayan(Grup 
üyesi) / 
Emeği Geçen  
 
Konu Editörü 
Proje Yöneticisi 
Prof.Dr. Kıymet GİRAY 
Prof.Dr. Kıymet GİRAY 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
T.C. 
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI 
TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI PROJESİ 
 
 
 
 
 
 
 
ARKEOLOJİ ve SANAT TARİHİ 
SANAT TARİHİ 
TÜRK MÜZECİLİĞİ 
 
 
 
 
 
 
 
Prof.Dr. Kıymet Giray 
 
 
 
 
 
 
KASIM- 2009 
ANKARA 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
12. TÜRK MÜZECİLİĞİ 
 
Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Müze, Türkiye’de Müzecilik 
Selçuklu ve Osmanlı devrinde bazı Bizans eserlerinin özellikle Konya’daki sur duvarlarında, 
kapılarda,  Konya  Ilgın  arasındaki  Kadın  Hanı  cephesinde  gerek  koruma  gerekse  dekoratif 
amaçlara  yönelik  kullanılması  bir  nevi  Türklerde  müzeciliğin  miladı  olarak  kabul  görse  de 
Türk  Müzeciliği  temellerini,  Avrupa’nın  çağdaş  kurumlarının  Batılılaşma  devriyle  birlikte 
Osmanlı  Devleti’ne  dahil  olması,  müzecilik  değerlerinin  de  Türk  aydınlanma  oluşumu 
içerisinde  yerini  almaya  başlaması,  kültürel  miras  bilincinin  şekillenmesi  ve  korunma 
gerekliliği fikriyle beraber gelişerek 19. yüzyılın ikinci yarısında atar. Bu dönemde günümüz 
değerleriyle  topluma  sanatın  ve  kültürün  ışığını  yansıtan  bir  kurum  yaratılması  başlangıçta 
mümkün  olmasa  da  Avrupa’daki  müzeler  örnek  alınarak  mevcut  sanat  ve  kültürel  değere 
sahip  eserler  toplanır  ve  müzecilik  açısından  bazı  hukuki  düzenlemelerle  önemli  adımlar 
dikkati çeker. Avrupa’daki çok sayıda müzenin sahip olduğu sanat koleksiyonları ve kıymetli 
hazineleri aynı zamanda o devlet ve toplumun bir kültürel belleği ve gücünü simgelediğinden 
benzer  kurumlar  yaratma  çabası  Osmanlıda  da  yankısını  bulmuştur.  Bu  bağlamda  Tophane 
Müşiri Ahmet  Paşa’nın düzenlediği  tarihi silahların  bir deposu niteliğindeki  Topkapı  Sarayı 
yakınındaki Aya İrini Kilisesi 1869’dan itibaren müze olarak resmi bir nitelik kazanır. Bunu 
takip eden süreçte müze müdürlüğünün meydana getirilmesi  ve çeşitli hukuki  düzenlemeler 
teşkilat yapısının oluşturulması gibi adımlar izlenir. Yurt sathındaki kazıları Maarif Vekaleti 
sorumluluğuna  bırakan  ve  eski  eserlerin  memleket  dışına  çıkarılmasını  engelleyen  Asar-ı 
Atika (Eski Eser) Nizamnamesi 13 Şubat 1869 tarihiyle yürürlüğe girer. Bu düzenleme sanat 
eserlerinin kaçırılmasını engellemişken 1874’deki çeşitli değişikliklerle bu yasak kaldırılır ve  
bir  çok  eser  geri  dönmemek  üzere  kaybedilir.  Bu  yanlıştan  1884  yılında  Asar-ı  Atika 
Nizamnamesi  tekrar  değiştirilerek  dönülür  ve  daha  sonra  1906  yılında  küçük  değişiklikler 
yapılır.  Bu  değişiklik  sürecinde  Sadrazam  İbrahim  Edhem  Paşa’nın  oğlu  ve  Müze-i 
Hümayun’un  müdürlüğünü  yapmış,  Paris’te  resim  ve  arkeoloji  eğitimi  alan  Osman  Hamdi 
Bey’in katkıları vardır. Osmanlı coğrafyasında ilk bilimsel kazılara öncülük etmesi ve çağdaş 
müzecilik  anlayışının  şekillenmesinde  önemli  bir  rol  oynayan  Osman  Hamdi  Bey,  eski 
eserlerin  yurt  dışına  götürülmesine  karşı  mücadelesini  1884’deki  düzenlemeyle  kazanır. 
Yabancılar  tarafından  yapılan  kazıların  kontrolü  yanında  Nemrut,  Lagina,  Hekate,  Sidon’da 
kazı  çalışmalarını  yürütür.  Müze  fonksiyonuna  yönelik  bir  bina  yapılması  gerekliliği  fikrini 
ortaya  atarak  bu  hususta  siyasi  ve  mali  destek  sağladıktan  sonra,  İstanbul  Arkeoloji  Müzesi 
binasının  yapılmasını  sağlar.  1884’deki  hukuki  alt  yapı  bazı  değişikliklerle  cumhuriyetin 
kurulmasından  sonra  da  kabul  görür  ve  1965  yılında  kanun  olarak  çıkarılır.  Önce  1973’de 
1710 sayılı Eski Eserler Kanunu kabul edilir, 1983’de halen yürürlükteki 2863 sayılı Kültür 
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kabul edilir. 
           Cumhuriyet  döneminde  Ankara  Etnografya  Müzesi  inşa  edilir.  Bunu  takiben 
memleketin  her  sathında  devlet  tarafından  çok  sayıda  arkeolojik  ve  etnografik  eserlerin 
sergilendiği  müze  binaları  yapılır,  birçok  ören  yeri  düzenlemelerle  açık  hava  müzesi  haline 
getirilir.  Günümüzde  Avrupa  ve  dünyada  yılın  müzesi  ödülü  kazanmış  devlet  müzelerimiz 
yanında çok sayıda özel müze de bulunmaktadır. 
 
 
 
 

 
 
 
Kaynak:  
Eyice, S.,  “Müzeciliğimizin Başlangıcı ve Türk-İslam Müzeleri”, Müze/Museum, 1990, s. 5-8 
 
Gerçek, F.,  Türk Müzeciliği, Ankara. 1999 
 
Önder, M., The Museum of Turkey, Ankara 1983. 
 
Özkasım H.-Ögel,S., “Türkiye’de Müzeciliğin Gelişimi”, itüdergisi/b, C.2, S.1, İstanbul 2005, 
s.96-102 
 
Yıldızturan,M., .(), “Koleksiyonculuktan Müzeciliğe Geçiş ve Türk Müzeciliği”, Geçmişten 
Geleceğe Türkiye’de Müzecilik I, Sempozyum 21-22 Mayıs 2007, Ankara2007, s. 27-34. 
 
 
 
 
Haklar (Rights): (Telif ve kullanım hakları ile ilgili bilgiler.) 
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca hazırlanan tüm içeriğin her türlü 
ortamda  umuma  arz  yetkisi  sınırsız  süreyle  Kültür  Turizm  Bakanlığına 
devredilmiştir.    Bakanlık  sonraki  zamanlarda  hazırlanan  içerikle  ilgili  düzeltme, 
ekleme, silme veya yayından kaldırma hakkına sahiptir. 
 
Kaynağı Hazırlayan / 
Emeği Geçen 
Konu Editörü 
Proje Yöneticisi 
Prof.Dr.Kıymet Giray  / 
Dr.Serkan Sunay 
Prof. Dr. Kıymet Giray     
Prof.Dr.Hale Künüçen