T h e m inistry of h ig h e r and sec o n d a r y spec ial educatio n of th e r epu blic of u zbek istan tashkent state e c o n o m ic u n IV er sity


Усимлик ва х,айвонат оламини м ухоф аза щилиш


Download 4.06 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/31
Sana04.11.2023
Hajmi4.06 Mb.
#1747722
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   31
Bog'liq
Экологик экспертиза. Жумаев Т.Ж

Усимлик ва х,айвонат оламини м ухоф аза щилиш:
• хайвонат оламини мухофаза килиш ва бунда кушларнинг 
мавсумий учиб угишга асосий эътибор бериш ва ялтирок коплама- 
ларни куллаш;
• сунъий мухофаза иншоотлари, экранлаштирилган курил­
ка л ар, кутармалар (тепалар), чукурликлар (уйилмалар) ва боцщ- 
аларнинг таъсири;
» доривор ва озик-овкат усимликларни тайёрлаш ва ишлаб 
чикариш буйича тадбирлар;
• чангдан мухофазалаш, яйловларни мухофазалаш полосала- 
рини (минтакаларни), эрозияга карши ва мелиоратив дарахтзор- 
ларни барио этиш, кумларни мустахкамлаш ва бошкалар.
2.11 .Технологик ечимларнинг туликлиги ва ишончлилигини 
экологик бахолашни тахлил килши, чикарувчи, окава, чикинди ман­
баларининг таърифи;
2.12. Курилаётган объект таъсири зонасида атроф-мух,ит 
холатининг хозирги ахволини бахолашнинг тахлили;
2.13.Экологик хаританинг туликлиги ва ишончлилигининг 
тахлили ва экологик бахоланиши;
117


2.14. Авария вазиятларининг тахлили ва экологик бах,ола- 
ниши;
2.15. Назарда тутилаётган фаолиятни амалга оширишнинг 
оцибатлари тахлили;
3. Такдим килинган хужжатларн инг амалдаги норма ва коида- 
ларга мос келишининг тахлили;
4. Такдим килинган карорни эксперт бахолаш:
- экспертиза объекта буйича принципиал мулохазалар;
- экспертиза объекта экологик иловасининг атроф-мухитга 
таъсирни бахолаш (АМТБ) процедурасига мос келиши тутрисида 
хулосалар;
5. Экспертиза объектини руёбга чикаришнинг максадига му- 
вофикдиги ва шарт-шароитлари тутрисида умумий ху'лосалар, шу- 
нингдек унинг экологик иловаларининг бундан кейинги боскичга 
утказиш жараёнлари буйича карор: мувофикдаштириш ёки тас- 
диклашга (амалга ошириш) тавсия, атроф-мухитга таъсирни ба­
холашнинг навбатдаги боскичини бажаришнинг зарурлиги, рад этиш 
ёки такдим килинган материални камчилигини тулдириб охирига 
етказиш ва кайта экспертиза зарурлиги.
Комитет раиси.
(экспертнингфамилияси, исми,
отасининг исми
телефони:_______ )
Берилган ушбу намунадаи куриниб турибдики, давлат эколо­
гик экспертизаси натижалари буйича тузиладиган хулоса экспертиза 
объектлари буйича куплаб хужжатларни хар томонлама тахтил килиш- 
га, уларнинг табиат мухофазаси конунчилиги талабларига мос кели­
ши ёки келмаслигини аниклашга асосланади. Давлат экологик экс­
пертизаси хулосасида экспертиза объектлари экологик хавфсизлик 
нуктаи назаридан бахоланади ва обьектни руёбга чикариш буйича 
илмий асосланган хулосалар чикарилади. Давлат экологик экспер­
тизасининг хулосаси давлат экологик экспертизаси объектини руёбга 
чикариш ва молиялашда юридик ва жисмоний шахслар томонидан 
ижро этилиши мажбурийлиги конун ху'жжатларида белгиланган.
Давлат экологик экспертизаси хулосаси бир томондан амал­
даги экологик экспертиза тутрисидаги конун хужжатларига ва шу 
конунлар асосидаги хужжатлар га, бошка томондан-экология ва та­
биатдан фойдаланишнинг куплаб комплекс конунлари, коидалари 
ва принципларига ва уларнинг эхтимол тутилаётган харакати ва 
таъсирини хар томонлама хисобга олишга асосланади. Шу сабаб- 
дан давлат экологик экспертизаси хулосаси энг мухим я куний хуж- 
жат сифатида экологик экспертиза фанининг назарияси ва амали- 
ётига асосланиб амалга оширилади.
118


Цисдача хулосалар
Экологик экспертиза мамлакат табиатини мухофаза килиш 
тизимининг ажралмас таркибий кисми булиб, у аник равшан 
экологик тадбирлар тизимиии амалга оширади.
Экологик экспертиза тизими Узбекистонда барпо этилган 
мустахкам хукукий асосга таяниб уз фаолияти амалга ошира- 
ди. Бу соха да ги асосий 
kohjti
хуж ж ати «Экологик экспертиза 
ту’трисида»ги конундир.
Д ав лат экологик экспертизасини таш кил этиш ва утка­
зиш Узбекистон Республикаси Табиатни мухрфаза килиш дав­
лат кумитаси зиммасига юкланган.
Давлат экологик экспертизаси Табиатни мухофаза килиш 
давлат кумитаси, Коракалпогистон Республикаси, вилоятлар ва 
Тошкент шахар табиатни мухофаза килиш кумиталарининг 
нхтисослашган эксперт булинмалари томонидан утказилади. 
Улар биргаликда Узбекистон Республикаси Табиатни мухофа­
за килиш давлат кумитасининг ягона давлат экологик экспер­
тизам! тизимини ташкил этади.
Давлат экологик экспертизаси органлар уртасидаги узаро 
алокалар шартнома асосида амалга оширилади.
Давлат экологик экспертизаси хулосасининг тузилма ва 
мазмунига куйидаги талаблар куйилади: 1) Давлат экологик 
экспертизаси Табиатни мухофаза килиш давлат кумитасининг 
эксперт органлари мутахассислари томонидан утказилади; 2) 
экологик экспертиза жараёнида экспертлар такдим этган хуж ­
жатлар расмийлаштирилади ва куриб чикилади; 3) куриб чи- 
Киш натижалари буйича Давлат экологик экспертизаси ху'ло- 
саси ту'зилади; 4) хулосага ижрочи-эксперт, рахоарнинг муови- 
ни томонидан кайд белгиси куйилади ва эксперт булинмаси 
рахбари томонидан имзоланади; 5) хулоса нусхаси экспертиза 
объекта жойлашган худуддаги табиатни мухофаза килиш куми­
таси экспертиза булимига билдириш учун жунатилади; 6) экс­
пертиза утказиш муддати 45 кун белгиланади; 7) экспертиза 
утказиш муддатлари шартномада белгиланади.
Давлат экологик экспертизаси ху'лосаси мазмуни ва мат- 
ни расмий тасдикланган матнда (формада) ифодаланилади.
119


Н азорат ва мухокама учун саволлар
1. Давлат экологик экспертиза хизмати кандай ташкил 
этилган? Унинг умумий хусусиятларини тушунтиринг.
2. Ягона давлат экологик экспертизаси тизими нима? 
Унинг таркиби ва тузилмасини таърифланг.
3. Давлат экологик экспертизаси хулосасининг тузилма 
ва мазмунига кандай талаблар куйилади? Унинг хусусиятлари­
ни тушунтиринг.
4. Экологик экспертиза жараёнида кандай хужжатлар ку­
риб чикилади? Улар кандай тахлил килинади?
5. Давлат экологик экспертизаси хулосасининг матни кан­
дай тузилади ва унга кандай талаблар куйилади ?
6. Давлат экологик экспертизаси хулосасининг намунаси 
хусусиятларини тахлил килинг ва уларни билиб олинг.
7. Давлат экологик экспертизаси хулосасини тузишда ни- 
маларга асосланиш керак? Цонун хужжатлари, экология ва 
табиатдан фойдаланиш конунлари, коидалари, принциплардан 
фойдаланишнинг заруратини асослаб беринг.
Асосий адабиётлар
1. Атроф табиий мухитни мухофаза килиш. Конунлар ва 
норматив х у ж ж атл ар .—Т ., 2002.
2. «Экологик экспертиза туррисида». Узбекистон Респуб­
ликаси конуни (2000Й). Атроф табиий мухитни мухофаза килиш. 
Конунлар ва норматив хужжатлар. —Т ., 2002.
3. Давлат экологик экспертизаси туррисида низом (2002Й ).
4. Национальный доклад. О состоянии окружающей при- 
родней среды и природних ресурсов в Республике Узбекистан. -
Т., 2002.
5. Дончева А.В. Экологикческое проектирование и экспер­
тиза. Практика. Учебное пособие. -М ., 2002.
6. Справочник эколога-эксперта. -Т., 1997.
120


АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ
1. Каримов И.А. Узбекистон XXI аср бусагасида: хавф- 
сизликка тахдид, баркарорлик шартлари ва тараккиёт кафо- 
латлари. —Т., Узбекистон, 1997.
2. Каримов И.А. Узбекистон буюк келаж ак сари. —Т.: 
Узбекистон, 1998.
3. Узбекистон Республикаси конунлари: «Табиатни мухо­
ф аза цилиш туррисида» (1 9 9 2 ), «Экологик экспертиза тугриси- 
да» (2000Й ). «Сув ва сувдан фойдаланиш туррисида», «Ер тур­
рисида», «Ер ости бойликлари туррисида», «Алохида мухофаза 
килинадиган худудлар туррисида», «Атмосфера хавосини мухо­
ф аза килиш туррисида», «Х,айвонат оламидан фойдаланиш ва 
уни мухофаза килиш туррисида», «Усимлик оламидан фойдала­
ниш ва уни мухофаза килиш туррисида» ва бошкалар. Атроф 
табиий мухитни м^тсрфаза килиш, конунлар ва норматив хуж ­
жатлар. —Т ., 2002.
4. «2005 йилгача атроф-мухитни мухофаза килиш ва т а ­
биий ресурслардан рационал фойдаланиш буйича давлат дас- 
тури». —Т., 2000.
5., Атроф-мухитни мухофаза килиш миллий харакат ре- 
жаси. Узбекистон Республикаси. —Т ., 1998.
6. Биологик хилма-хилликни саклаш. Миллий стратегия 
ва харакат режаси. Узбекистон Республикаси. —Т ., 1998.
7. Давлат экологик экспертизаси туррисида низом. —Т.,
2 0 0 2
.
8. О состоянии окружающей природной среды и использо­
вании природных ресурсов в Республикие Узбекистан. Нацио­
нальный доклад. -Т ., 1998.
9. Национальный доклад. О состоянии окружающей при­
родной среды и использовании природных ресурсов в Республи­
ке Узбекистан. -Т., 2002.
10. Узбекистан: на пути к устойчивому развитию. Повес­
тка дня на 21 век. —Т ., 2002.
11. Узбекистон Республикаси ер ресурснари атласи. —Т .,
2 0 0 2
.
12. Абиркулов I^.H., Ж умаев Т .Ж ., Ражабов Н .Р. Эколо­
гик экспертиза. Намунавий укув дастури (бакалаврлар учун). 
ТДИУ Намунавий укув дастурлари туплами. —Т ., 2001.
13. Акимова f.A ., Хаскин В.В. Основы экоразвития Учеб­
ное пособие. -М ., 1994.
14. Акимова Т.А., Хаскин В.В. Экология. Учебник для ву­
зов. -М ., 1998.
121


15. Бобилев С.Н., Ходжаев А.Ш. Экономика природо­
пользования. Учебное пособие. -М ., 1997.
16. Вторжение в природную среду. Оценка воздрействия. -
М., 1983.
17. Дончева А.В. Экологическое проектирование и экспер­
тиза. Практика: Учебное пособие. - М.: Аспект Пресс, 2002.
1». Ли Н. Экологическая экспертиза. Учебное руководство. 
-М ., 1995.
19. Наше общее будушее. Доклад международной комиссии 
по окружающей среды и развития. Пер. с анг. - М .: Прогресс, 1980.
20. П ридоохранные нормы и правила проектирования. 
Справочник.-М ., 1990.
21. Программа действий. Повестка дня на 21 век и другие 
докуметы Конфереции в Риоде-Ж анейро. -Ж енева: Центр за 
наше будушее, 1993.
22. Рафиков А.А. Геоэкологик муаммолар. —Т ., 1997.
23. РеймерсН.Ф. Природопользование. Словарь-спаравоч- 
ник. -М .: Мысль, 1990.
24. Реймерс Н.Ф. Экология: теория, законы, правила, прин­
ципы и гипотезы. -М ., 1994.
25. Справочник эколого-эксперта. Госкомприрода Респуб­
лики Узбекистан.
26. Глухов В.В., Лисочкина Т.В., Некрасова Т.П. Экономи­
ческие основы экологии. Учебник. -С П б, 1995.
1 2 2



Download 4.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling