T me/psixobook

АВВАЛ ОДАТ ПАЙДО БЎЛАДИ 
Ҳар қандай фаолиятнинг бошланғич босқичи етарли даражада баҳоланмайди. Кўпчилик, 
бу босқичда шунчаки ѐн-верга қараб олиб, вазиятни ўрганиш етарли деб ўйлайди. 
Афсуски, бундай ѐндашув кўпинча хато бўлиб чиқади. Ахир айнан энг аввал келгуси 
ҳаракатлар йўналиши аниқланади, келажакдаги қизғин иш учун асқотадиган кўникма ва 
тажрибалар пайдо бўлади-ку! Сизга «Такрорлаш — билимларнинг онасидир» деган 
мақол танишми? Аслида бу мақолнинг маъноси тўғри талқин қилинмайди. Вақт 
синовидан ўтган нарсаларни такрорлаш керак. Шундагина ниманидир ўрганиш мумкин 
бўлади. Шунчаки такрорлаш ўз ишингизнинг устаси бўлишингизда ѐрдам бера олмайди. 
Бир неча марта такрорлаган нарсаларингиз аста-секин одатга айланиб боради. Агар 
нотўғри нарсаларни такрорлаѐтган бўлсангиз, ўзингизда зарарли одатни 
шакллантирмоқдасиз. 
Ҳар қандай фаолият аввалида ҳаѐтда сизга йўлдош бўладиган одатларни 
шакллантиришингиз керак. Бу бошланғич давр — ўйинлар ва тажрибалар учун тўғри 
келадиган вақт эмас асло. Бундай қилган одам ўйнаш ва тажрибадан ўтказиш одатига 
ўрганиб қолади. Биринчи босқичда шунчаки назар ташлашга ўрганган одам эса бу 
одатидан ҳеч қачон қутила олмайди. 
«БОЛАЛИК», «ЎСМИРЛИК» ВА «УЛҒАЙГАН ИНСОН» ДАВРЛАРИ 
Ўзининг профессионал фаолияти давомида инсон турли ривожланиш даврларидан ўтади. 
Аввало бу «болалик» давридир. Болалар қизиқувчан бўлишади ва иложи борича кўпроқ 
нарса ўрганишни исташади. Улар кўзига кўринган нарсасига тақлид қилишади. Улар 
турли бўлар-бўлмас саволларни беришади ва ҳар қандай гапга ишонишади. Бу даврда 
бўлган инсонларни ўқитиш лаззатнинг ўзгинасидир. 
Дастлабки муваффақиятлар пайдо бўлиши билан «ўсмирлик» даври пайдо бўлади. Ўсмир 
эса ҳамма саволга жавобни биламан деб ўйлайди. У қайсар бўлиб қолади. Бу жуда 
хавфли давр. Барча саволга жавобни биламан, деб ўйлаган киши савол беришдан 
тийилади, демак ўқиш, ўсиш ва ривожланишдан тўхтайди. Жуда кўп инсонлар шу даврда 
шундоғлигича қолиб кетишади. Улар ўзларини ақлли ҳисоблаб, ўткинчи 
муваффақиятларидан маст бўлиб юраверишади. 

---

Markanyan 
t.me/psixobook 
- 51 - 
Аслида эса ҳаммаси бу қадар оддий эмас. Биз ҳеч қурса кўзлаѐтган мақсадларимизга 
эришмагунимизга қадар янги нарсаларни ўрганиш қобилиятимизни сақлаб қолишимиз 
керак. Ахир бизнинг фикрлаш образимиз бугун эришиб турган нарсаларимизга 
етишишгагина ѐрдам берди холос. У бизни келгусида эришишимиз мумкин бўлган 
нарсаларга олиб бора олмайди. Гарчи сизга тақдим этган стратегияси ѐқинқирамаса-да, 
баъзида билимроқ инсоннинг маслаҳатидан фойдаланиш керак. 
Ниҳоят, «улғайган инсон» даври бошланади. Биз яна илм олишга эҳтиѐж сезамиз ва ўсиш 
учун чегара йўғлигини англаймиз. Биз ҳамма саволга жавобни билмаймиз ва уни ҳеч 
қачон била олмаймиз. Жуда кўп нарсани билганимиз ва кўп пул ишлай бошлаганимиз 
учун муаммолар тўхтамайди. Фақат улар бошқача миқѐсда намоѐн бўлади. Биз доим 
тўпланган билимларимиздан фойдаланиб, ўзимизда янги кўникмалар ҳосил қилишимиз 
керак.