T. S. Malikov

foydalanish samaradorligi 
Aylanma kapital
 
va boshqa belgilariga muvofiq 
XYuS aylanma (o‘zgaruvchan, mobil) aktivlariga avanslash-
tirilgan kapital qiymatini o‘zida ifodalaydi
XYuS balansining “Aylanma aktivlar” deb nomlangan ikkin-
chi bo‘limida aks ettiriladi
Odatda, quyidagi bir necha asosiy guruhlarga klassifikatsiya qilinadi 
takror ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etishini hisobga ol-
gan holda funksional mo‘ljallanganligi bo’yicha 
shakllantirish va moliyalashtirish manbalariga ko‘ra
likvidlik darajasiga qarab

---

114
Aylanma kapitalning funksiyalari
 
Aylanma kapital o‘z funksiyalarini ham pulli va 
ham natural-buyum shakllarida amalga oshiradi 
takror ishlab chiqarish 
rag‘batlantirish
ta
qs
im
la
sh
ishlab chiqarish va muomala sohasining 
yagonaligini ta’minlash
ishlab chiqari
sh jarayonini
ng uzl
uksi
zligi
ni 
ta’minlash
va boshqalar

---

115
Aylanma kapitalning tarkibiy tuzilmasi
 
aylanma kapitalning natural-buyum 
shakllari yoki aylanma ishlab chiqarish 
fondlari 
muomala 
fondlari
debitorli
k qarzl
ari
ning barcha ko
‘rinishlari, sotib oluvchilar va 
buyurtmachil
ar
ning qarzl
ari
, oli
nuvchi veks
el
lar, sho‘
ba va 
bo‘ys
unuvchi j
ami
yatl
ar
ning qarzl
ari
, ustav kapit
aliga badallar
bo‘yi
cha 
ta’sischilarning qarzlari, berilgan
avanslar, boshqa
debitorl
ar
ni
ng 
mabla
g‘lari
pul mablag’lari – kassadagi pu
llar
, hisob-
kit
ob va val
uta 
hisobvaraqlaridagi pullar,
bankdagi maxsus hisobvar
aqlari (akkreditivlar 
va chek daftarchalari, de
pozit hisobvaraqlari, bosh
qa to‘lov hujjatlari) 
tayyor mahsulot va qayta sotishga
mo‘ljallangan tovarlar, ortib 
jo‘natilgan tovarlar
qisqa muddatli (bir yildan ortiq
bo’lmagan muddatda) moliyaviy 
quyilmalar – boshqa XYuSlar qi
mmatli qog‘ozlariga investitsiyalar, 
davlat va mahalliy zayomlarning foiz
li obligatsiyalari, boshqa XYuS 
larga berilgan zayomlar
, aksionerlardan o‘z aksi
yalarini sotib olish 

---

116