Тадбиркорлик асослари

Хўш, тадбиркорлик субъектини ташкил этиш нимадан 
бошланади? 
Аввало, муассислар ўзларининг умумий йиғилишларига тўпланади 
ва шу йиғилишда улар ўзларининг мулкларини умумлаштириш-
бирлаштириш асосида якуний мақсадларига эришиш учун барча 
ҳаракатлар доирасини аниқлаб оладилар ҳамда таъсис ҳужжатларини 
ишлаб чиқиб, уни имзолайдилар ва қарор қабул қиладилар. Шундай 
қилиб, тадбиркорлик ҳуқуқи субъектини ташкил этиш деганда, 
ташкилот ва шартномавий бирлашмаларига ҳуқуқий мақом бериш учун 
юридик аҳамиятга эга бўлган барча тегишли ҳужжатларни қабул 
қилишга қаратилган ҳаракатлар мажмуи тушунилади. Ташкил этишнинг 
қуйидаги шакллари мавжуд:
Тадбиркорлик ҳуқуқи субъектларини ташкил қилиниши кимнинг 
хоҳиш-иродасига ва қандай тартибда амалга оширилаётганлигига қараб 
таъсис-фармойиш, таъсис, шартномавий-таъсис усулларига бўлинади. 

---

Ўзбекистон савдо-саноат палатаси
41 
ТАДБИРКОРЛИК АСОСЛАРИГА ЎҚИТИШ БЎЙИЧА ҚЎЛЛАНМА 
Таъсис-фармойиш усул билан асосан давлат мулкига асосланган 
корхоналар ташкил қилинади. Бу усулнинг характерли томони шундаки, 
бунда тадбиркорлик субъекти давлат вакил қилган шахс томонидан 
ташкил этилади. 
Таъсис этиш усули билан битта шахс иштирокидаги ташкилотлар 
ҳам тузилиши мумкин. Уларнинг фаолияти хусусий мулкка асосланган 
бўлади. 
Мисол учун битта шахс томонидан хусусий корхонани ташкил 
этилиши. 
Шартномавий таъсис усули билан икки ва ундан ортиқ 
таъсисчилар томонидан ўзларининг мулкий улушларини бирлаштириш 
асосида таъсис шартномаси тузиш йўли билан хўжалик юритувчи 
субъект фаолиятининг фаолият йўналишлари белгиланади ва тузилади. 
Якка тартибдаги тадбиркорлик субъекти сифатида давлат 
рўйхатидан ўтказиш учун талаб қилинадиган хужжат тури бу фуқаролик 
паспорти ҳисобланади.
Шу билан бирга, тадбиркорлик фаолиятини рўйхатга олиш давлат 
божи тўланганлиги тўғрисида маълумот тақдим қилинмаса рад 
этилилади. Юридик шахс давлат рўйхатидан ўтган дақиқадан бошлаб 
ташкил этилган ҳисобланади. 
Бундан ташқари, тижорат мақсадларини кўзловчи корхона фирма 
ҳисобланади. 

---