Talabalarning mustaqil ta’limini o‘zlashtirish uchun o‘quv- uslubiy qo‘llanma Karschi 2014 So‘z turkumlari
Eslatma: Leiden va schneiden fe’llaridagi undosh tovush ham o‘zgaradi: leiden –litt – gelitten
Download 343.4 Kb.
|
Talabalarning mustaqil ta’limini o‘zlashtirish uchun o‘quv- uslu
- Bu sahifa navigatsiya:
- Eslatma
- To‘rtinchi qator To‘rtinchi qatorga xos xususiyat infinitivda cho‘ziq yoki qisqa e
- Beshinchi qator Beshinchi qatorda infinitiv va sifatdosh II dagi qisqa yoki cho‘ziq e
- Yettinchi qator Bu qatorda infinitiv va sifatdosh II dagi a,u, au, ei
- Sakkizinchi qator Bu qatorning xarakterli belgisi infinitivda cho‘ziq yoki qisqa e, i, a, ä, ö
- Kuchli fe’llarning uch asosiy shakli
- Kuchsiz fe’llar (die schwachen Verben)
- auf-, an-, aus-, ab-, bei-, ein-, vor-, zu
- Kuchsiz fe’llarning uch asosiy formasi
Eslatma: Leiden va schneiden fe’llaridagi undosh tovush ham o‘zgaradi:
leiden –litt – gelitten schneiden – schnitt – geschnitten Ikkinchi qator Ikkinchi qatorda infinitivdagi ie imperfekt va sifatdosh II da cho‘ziq yoki qisqa o ga aylanadi: Zeihen va seiden fe’llaridagi undosh ham o‘zgaradi:
Eslatma:Ziehen va sieden fe’llaridagi undosh ham o‘zgaradi: ziehen – zog – gezogen sieden – sott – gesotten Uchinchi qator Infinitivda fe’l o‘zagi qisqa e yoki i unlisining imperfektda qisqa a unlisiga, sifatdosh II da qisqa o yoki u unlisiga o‘zgarishi bu qatorning xarakterli belgisidir. Uchinchi qatordagi fe’llarda o‘zagidagi unli tovushdan keyin l, r, n undoshlari va nn, mm juft undoshlari keladi:
To‘rtinchi qator To‘rtinchi qatorga xos xususiyat infinitivda cho‘ziq yoki qisqa e unlisining imperfektda cho‘ziq a unlisiga, sifatdosh II da cho‘ziq yoki qisqa o unlisiga o‘zgarishidir. Bunday fe’llarda o‘zakdagi unli tovushdan oldin yoki keyin sonorlar kelgan bo‘ladi:
Eslatma: kommen fe’li ham shu qatorga kiradi. kommen – kamm - gekommen Beshinchi qator Beshinchi qatorda infinitiv va sifatdosh II dagi qisqa yoki cho‘ziq e unlisi imperfektda cho‘ziq a unlisiga o‘zgaradi.
Eslatma: O‘zagida i unlisi bo‘lgan sitzen, bitten, liegen fe’llari ham shu qatorga kiradi: bitten – bat – gebeten sitzen – saß – gesessen liegen – lag - gelegen Oltinchi qator Infinitiv va sifatdosh II dagi qisqa yoki cho‘ziq a unlisining imperfektda cho‘ziq u unlisiga o‘zgarishi bu qator uchun xos xususiyatdir:
Yettinchi qator Bu qatorda infinitiv va sifatdosh II dagi a,u, au, ei unli va diftonglari imperfektda cho‘ziq ie yoki qisqa i unlisiga o‘zgaradi:
Sakkizinchi qator Bu qatorning xarakterli belgisi infinitivda cho‘ziq yoki qisqa e, i, a, ä, ö kabi unlilarning, imperfekt va sifatdosh II da cho‘ziq yoki qisqa o ga aylanishidir:
Kuchli fe’llarning uch asosiy shakli
Kuchsiz fe’llar (die schwachen Verben) Tarixan nemis tilidagi fe’llarning juda ko‘p qismi kuchsiz tuslanish sistemasiga mansub. Shuning uchun ham nemis tilida kuchsiz fe’llar son jihatdan kuchli fe’llardan birmuncha ko‘p bo‘lib, yangidan yasalayotgan fe’llarning ko‘pchiligi ana shu gruppaga mansub bo‘lmoqda.Tuslanishning bu turiga ko‘pchilik fe’llar va boshqa so‘z turkumlari negizidan yasalgan fe’llar kiradi.Kuchsiz tuslanadigan fe’llar o‘zining bir qancha maxsus belgilariga ega: a) kuchsiz fe’llardan uch asosiy forma yasalganda , o‘zagi o‘zgarmaydi; ularda ichki fleksiya yo‘q: fragen- fragte – gefragt b) Kuchsiz fe’llardan uch asosiy forma yasalgandagi muhim belgisi shundaki, ular Präteritumda fe’l –(e) te qo‘shimchasini, Partizip II da esa ge-old qo‘shimchasi va –(e) t suffiksini oladi. s) Agar fe’l o‘zagi d, t, yoki bir undoshning m, n burun tovushlar birikmasi bilan (dm, tm, dn, gn, chn ga) tugasa , u vaqtda –ete, -et suffikslarini oladi : arbeiten – arbeitete - gearbeitet Eslatma: a) be-, ge-, er-, ver-, zer-, ent-, emp-, miß- kabi prefikslar bo‘lgan va –ier suffiksiga tugagan fe’llarning sifatdosh II formasi yasalishida ge- prefiksi tushib qoladi. begegnen – begegnete – begegnet existieren – existierte – existiert studieren – studierte - studiert entnehmen – entnahm - entnommen b) auf-, an-, aus-, ab-, bei-, ein-, vor-, zu- va shu kabi ajraladigan old qo‘shimchali fe’llardan uch asosiy forma yasalganda , ajraluvchi old qo‘shimcha Präteritumda fe’ldan ajralgan holda, sifatdosh II da esa ge – prefiksi ajraluvchi old qo‘shimcha va fe’l o‘rtasida keladi. aufnehmen – nahm auf – aufgenommen ausarbeiten – arbeitete aus - ausgearbeitet Kuchsiz fe’llarning uch asosiy formasi
Download 343.4 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling