Таълим методлари ва воситалари

Муаммоли метод

• Муаммоли таълим нима? Қандай қилиб муаммоли вазият яратиш мумкин?
• Муаммоли дейилганда ўқув материалини ўқувчилар онгида илмий изланишга ўхшаш билиш вазифалари ва муаммолари пайдо бўладиган қилиб ўрганиш тушунилади.
• Ўқувчиларнинг фикрлаш фаолиятида мантиқий тўғри, илмий хулосаларни излаш ва ўзлаштиришга рағбатлантирадиган муаммоли вазиятлар вужудга келади.
• Ҳар қандай таълим ўқувчи учун муаммолидир.

• www.arxiv.uz

• Ўқувчи онгида муаммоли вазиятни вужудга келтириш, ўқувчининг фаол фикрлаш фаолияти ўқув материалини пухта ўзлаштириб олишлари ҳақида шарқ педагоглари қимматли фикрлар айтиб ўтганлар.
• Мутафаккир Абу Райҳон Беруний (937-1048) дидактик қарашларида ўқувчиларни ўқитиш ҳамда тарбиялаш жараёнида, биринчидан, турли мавзуларда мулоҳазалар юритишни, ўқувчининг зерикмаслигини, зўриқмаслигини таъкидлаган.

• www.arxiv.uz

Муаммоли вазиятда ўқувчи ва ўқитувчи:

• ўқувчи учун билиш қийинчилигига эга, яъни ўрганилаётган муаммо устида фикр юритиш;
• ўқувчиларда билишга қизиқиш ўйғотиш;
• таҳлил жараёнида ўқувчиларнинг аввалги тажрибаси ва билимига суяниш.

• www.arxiv.uz

• Таълим жараёнида муаммоли вазиятни вужудга келтириш, ундан фойдаланиш усулларини яратиш, таълим тизимининг ҳар бир босқичида ўрганиладиган фанларга хосдир.
• Муаммоли вазият фаннинг мазмуни ўзига хос характер хусусиятлари, уни ўрганиш усулларини ҳисобга олган ҳолда яратилади.

• www.arxiv.uz

Таълим жараёнида ўқитишнинг индуктив ва дедуктив усуллари

• Индукция - лотинча сўздан олинган бўлиб, indicto – тўғрилаш, тартибга келтириш деган маънони англатади. Индукция айрим фикрлардан умумий хулосалар чиқаришда ва мантиқий тадқиқотларда қўлланиладиган муҳокама усулидир.
• Дедукция - лотинча deducto – хулоса чиқариш деган маънони англатади. Дастлаб формал мантиқда умумийликдан хусусийлик, айримлик томон муҳокама юритиш дедукция деб аталган.

• www.arxiv.uz