O‘qituvchi tomonidan tayyorlangan nutqiy muammolar bo‘yicha ma'lumotlar:
Kishilar nutqida uchraydigan kamchiliklar quyidagilar:
So‘z boyligining yetarli emasligi;
Noadabiy til vositalaridan noo‘rin foydalanishi:
A) shevadan foydalanish;
V) argo va jargonlarni qo‘llash;
S) varvarizmlarni qo‘llash;
Leksik birliklarni noo‘rin qo‘llash;
Tilga kirib kelgan neologizmlarni noto‘g‘ri talaffuz qilish va h.k.
Ushbu ro‘yxat talabalar tomonidan keys taqdimotidan so‘ng yanada to‘ldiriladi.
Nutqiy kamchiliklarning yuzaga kelish sabablari:
Maktabda va oliygohda fan o‘qituvchilarining o‘zlari ham shevada gapirishga odatlanganligi;
O‘zbek tili va adabiyoti o‘qituvchilarining o‘quvchi nutqiga e'tiborsizligi;
Maktabda alohida nutq madaniyati fanlarining o‘qitilmasligi;
Talabaning o‘z nutqini tashqaridan kuzatmaganligi;
Muhitning ta'siri. Talabalar bir-birlarining nutqiga munosabat bildirmasligi;
Odobsizlik, ma'naviy saviyaning yetarli darajada emasligi;
Omma, jamoa oldida erkin ma'ruzalar qilmaganligi, o‘zini olib qochish, tortinchoqlik, tanqidlarga chidamsizlik;
O‘z nutqi ustida ishlamaganligi;
Televizor yoki ommaviy axborot vositalarini ko‘rmasligi;
Badiiy asar o‘qimaganligi;
Talabalar taqdimotidan so‘ng sabablar ro‘yxati yana to‘ldiriladi.
yechimlar :
Adabiy til normalarini o‘rganish va rioya qilish;
Televidenie orqali ma'naviy-ma'rifiy kanallarni ko‘proq tomosha qilish;
Gazeta, jurnal o‘qib turish;
Tadbir, yig‘inlarda ma'ruzalar bilan chiqish qilish, unga tayyorgarlik ko‘rish;
O‘zi va va do‘stlarini badiiy asar o‘qishga chaqirish, chorlash, ularga ta'sir qilish, asar haqida bahs-munozara tashkil qilish;
Olimlar, yozuvchilar, notiqlar suhbatini tinglash, eshitish, ularning nutqini tahlil qilish, o‘ziga kerakli tomonlarini taqlid asosida o‘zlashtirish;
Har kuni “O‘zbek tilining izohli lug‘ati” ni bir marotaba bo‘lsada varaqlab, so‘zlar, ularning ma'nosi, qo‘llaniladigan o‘rinlari haqida ma'lumot olish;
Do'stlaringiz bilan baham: |