Ta’lim va taraqqiyot

 Namangan davlat pedagogika instituti “Ta’lim va taraqqiyot” ilmiy-uslubiy jurnali
2023-yil 4-son. ISSN: 2992-9008. UDK: 37
 
110 
shakllarini ishlab chiqadi. Tiflopedagogikaning eng muhim vazifasi bolalarda 
saqlanib qolgan ko‗rish imkoniyatlaridan o‗quv jarayonida to‗g‗ri foydalanish va 
rivojlantirish, ko‗rish imkoniyatlarini saqlash uchun sharoit vujudga keltirish, 
ta‘limning texnik vositalarini qo‗llashdan iborat.
Oligofrenopedagogika – aqli zaif bolalarni o‗qitish, tarbiyalash, korreksiyalash 
(tuzatish), ijtimoiy hayotga jalb etish masalalarini o‗rganuvchi defektologiya tarmog‗i. 
Oligofrenopedagogikaning asosiy vazifasi aqli zaif bolalarning rivojlanishida 
korreksion tarbiyaning mohiyatini ochib berish, ulardagi nuqsonning rivojlanishini 
va nuqsonning o‗zini bartaraf etish yo‗llarini, maxsus maktab va maktabgacha 
ta‘lim tashkilotlarida aqli zaif bolalar uchun maxsus ta‘lim-tarbiya va korreksion 
rivojlantiruvchi ish va metodlarni ishlab chiqish hamda takomillashtirishdan 
iborat. Oligofrenopedagogika umumiy pedagogika, maxsus pedagogika, psxiologiya, 
anatomiya, fiziologiya, genetika, nevropatalogiya, pediatriya,oligofreniya klinikasi 
yutuqlariga asoslanadi. 
Oligofrenopedagogikada bolaning his-tuyg‗ularini boyitishga, nutqini 
rivojlantirishga katta ahamiyat berilib, taʼlim-tarbiyaviy jarayonda ko‗rgazmali 
qurollar va turli xildagi metodlardan keng foydalaniladi. Aqli zaif bolalarni 
psixologik-pedagogik o‗rganish asosida har bir bolaga individual ravishda 
yondashiladi. 
Logopediya — pedagogika fanining bir tarmog‗i; nutqida kamchilik 
(duduqlik, til rivojlanmaganligi, o‗qish va yozishdagi nuqson va boshqalar)ning 
sabablari, ularning oldini olish, tuzatish yo‗llarini hamda nutq buzilishi faoliyati 
mexanizmlari, alomatlarini maxsus ta‘lim va tarbiya vositasida o‗rganadi. Nutqdagi 
nuqsonlarni tuzatish masalalari dastlab XVII asrda Yevropa mamlakatlarida 
surdopedagogikaga oid ilmiy ishlarda tadqiq etila boshlandi. XIX arsning ikkinchi 
yarmidan boshlab pedagogikaning bu tarmog‗iga alohida fan sifatida, ammo 
tibbiyot nuqtai nazaridan yondashildi. Asta-sekin nutq faoliyatining tabiati 
haqidagi tasavvur kengaya borib, logopediya yo‗nalishi tubdan o‗zgardi, pedagogik 
mazmun birinchi o‗ringa qo‗yiladigan bo‗ldi. 
XX asrga kelib logopediya mustaqil fan sifatida shakllandi, uning maqsad va 
vazifalari, metodik asos va tamoyillari, boshqa fanlar bilan aloqasi masalalri ishlab 
chiqildi. Zamonaviy logopediya maktabgacha yoshdagi bolalar logopediyasi, maktab 
yoshidagi bolalar logopediyasi, o‗smirlar va katta yoshdagi bolalar logopediyasi kabi 
turlarga boʻlinadi. 
Logopediyaning asosiy maqsadi nutqida nuqsoni bo‗lgan bolalarni o‗qitish, 
tarbiyalash va qayta tarbiyalashning ilmiy asoslangan tizimini ishlab chiqish, 
shuningdek, nutq nuqsonining oldini olishdan iboratdir. 

---