Ta’lim va taraqqiyot

 Namangan davlat pedagogika instituti “Ta’lim va taraqqiyot” ilmiy-uslubiy jurnali
2023-yil 4-son. ISSN: 2992-9008. UDK: 37
 
165 
sifatida insonning hayoti uchun yangi joy yaratish. Shuning uchun uyda ushbu 
uslubda ko‗pincha ekologik toza bo‗ladi. Ba‘zida tabiiy shakllar me‘morchilik bilan 
bevosita bog‗liq bo‗lmagan oson bo‗lmagan muhandislik vazifalarini hal qilish uchun 
ishlatiladi. Masalan, Dubaydagi Palmaning sun‘iy oroli tovuq tojining shaklida 
yaratilgan. Aynan shu shakli, qirg‗oq chizig‗ining uzunligi va eng olis palmalariga 
yo‗lning uzunligi turar-joyning ildizidan eng maqbul nisbatni ta‘minlaydi. 
Jahon me‘moriy amaliyotida so‗nggi 40 yil ichida yovvoyi tabiatning yovvoyi 
shakllanishining yangi shakllaridan foydalanish yangi sifatga ega bo‗ldi va 
arxitektura va bionik jarayonning nomini oldi va yuqori Tekning arxitekturasining 
yo‗nalishlaridan biriga aylandi. XX asr oxiri - XXI asrlar oxirida zamonaviy 
tushunchada bio-texnologiya paydo bo‗ldi va shakllanish bosqichida joylashgan. 
Ideal holda, kelajak uyi - bu avtonom o‗zini o‗zi ta‘minlaydigan tizim, tabiiy 
landshaftda tashkil etilgan va tabiat bilan uyg‗unlikda mavjud. Bionik uslub eko-
mikalik tushunchasining mazmuniga teng va bevosita atrof-muhit bilan bevosita 
bog'liqdir. 
Arxitektura va qurilish bionikasining yorqin namunasi - bu don poyalari va 
zamonaviy ko'p qavatli binolarning tuzilishining to'liq o'xshashligi. Bir donli 
o‗simliklarning jarohatlari og‗ir yuklarga bardosh bera oladi va shu bilan birga 
og‗irligi ostida buzilmaydi. Agar shamol ularni yerga ursa, ular tezda vertikal 
holatni tezda tiklaydilar. Ularning tuzilishi zamonaviy yuqori balandlikdagi 
quvurlarning dizayniga o‗xshash - muhandislik fikrining so‗nggi yutuqlaridan biri. 
Ikkalasi ham ichi bo‗sh. Izlash (tugunlar) - qattiq halqalar. Poyaning devorlari 
bo‗ylab vertikal bo‗shliqdir. Quvur devorlari bir xil konstruktiv echimga ega. Don 
o‗simliklari poyasida trubaning tashqi tomoniga joylashtirilgan spiral 
mustahkamlashning roli yupqa terini ijro etadi. Biroq, muhandislar uning 
konstruktiv yechimiga mustaqil ravishda, tabiatda ―qidirish‖ emas. Keyinchalik 
tuzilishning identifikatori aniqlandi. 
Arxitektura va qurilish shionikasida yangi qurilish texnologiyalariga katta 
e‘tibor beriladi. Masalan, samarali va chiqindilarni rivojlantirish sohasida qurilish 
texnologiyalari Istiqbolli yo‘nalish - bu qatlamli tuzilmalarni yaratish. Fikr chuqur 
suvli mollyuskalardan olingan. Masalan, ularning bardoshli chig'anoqlari, keng 
tarqalgan ―dengiz qulog‗I‖ keng qatlamli va yumshoq plitalardan iborat. Qattiq 
plastinka yorilib ketganda, deformatsiya yumshoq qatlam tomonidan so‗riladi va 
yoriq yana bormaydi. Bunday texnologiyalar avtomobilni qoplash uchun ishlatilishi 
mumkin. 

---