Таълим вазирлиги ж. Х. Хужаев усимликлар физиологияси


Download 6.15 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/83
Sana10.09.2023
Hajmi6.15 Mb.
#1675160
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   83
Bog'liq
O simliklar fiziologiyasi (J.Xo jayev)

31-чизм а. Циклли ф отосинте­
т и к фосфорланишнинг шакли.
www.ziyouz.com kutubxonasi


энергияси АТФ синтезланишига сарфланади. Натижада биринчи ф ото­
синтетик тизимдаги \а р бир хлорофилл молекуласи ютган бир квант 
энергия хисобига икки молекула АТФ синтезланади.
Ц иклсиз ёругликда фосфорланишда АТФ синтези билан бир катор- 
да сув фотолизи содир булади. Н атижада молекуляр кислород аж ралиб 
читали ва НАДФ кайтарилади, яъни ф отосинтезнинг ёрурлик боскичи- 
даги реакциялар тизими тУла амалга ош ади. Реакция тенглам асини 
куйидагича курсатиш мумкин :
ёрурлик
2НАДФ + 2АДФ + 2Н3Р 0 4 + 2НгО ----------- 2НАДФН2 + 2 А Т Ф + 0 2
хлоропласт
Бу р е а к ц и я л ар д а иш тирок э т а д и г а н э л е к т р о н л а р н и н г к у ч и р и - 
лиш йули циклли ф отосинтетик ф о сф о р л ан и ш ж араён ига н и сб атан
ан ча м ураккаб. Ц иклси з ёругли кд а ф о сф о р л а н и ш д а и к к и т а т и з и м
иш тирок этади. Биринчи ф о то с и н те ти к тй зи м 680-700 нм у зу н л и к- 
даги нурларни ютувчи хлорофилл “ а ” д ан иборат. У ёрурлик с п е к т -
р и н и н г э н е р г и я с и к а м р о н ; 
♦гк«!—
ки зи л нурларини ю тиш хусу-
> ч \ 
си яти га эга. Иккинчи ф отоси н -
рмпт»« 
[ИАД*Ф«Н# I 
✓-л
т е т и к ти зи м 650-670 нм узун-. 
л и кд аги нурларни ютувчи хл о­
р о ф и л л “а ” , хлороф илл “ б ” ва 
каро ти н о и д л ар д ан и б о р а т. У 
ёрурлик сп ектри н и н г э н е р г и я ­
си куп булган н урл ар и н и ю та- 
ди (32- чизма).
Бунда икки ф отохим иявий 
тизимнинг узаро таъсири натижа- 
сида молекуляр кислород ажралиб 
чикади ва АТФНАДФ. Н2 хосил 
булади. Ёрурлик энергияси таъси- 
ридан иккинчи фотосинтетик ти- 
зимда хам реакция бошланади ва 
сувнинг фотолизи руй беради. Бу 
ерда кУзгалган хлорофиллдан аж ­
ралиб чиккан электрон яна шу хлорофилл молекуласига кайтмайди. Мусбат 
зарядланган хлорофилл молекуласи Узининг аввалги тинч холатига кайтиш 
учун электронни сувнинг фотолизи натижасида хосил булган гидроксил 
гуру\цан олади. Хлорофилл молекуласидан ажралиб 
чик,Кан 
электрон эса 
дастлабки фермент цитохромО га, кейинчалик пластохинонга, ундан ци­
тохром Ь га Утади. Шу ораликаа электрон энергияси хисобига бир молеку­
ла АТФ синтез булади. Цитохром ЬЗ дан электрон пластоцианинга уткази-
32-чизма. Ц иклсиз ф о то си н те ти к 
фосфорланишнинг шакли.
www.ziyouz.com kutubxonasi


лади. Пластоцианиндан чиркан электрон биринчи фотосинтетик тизим- 
нинг реакция марказини таш кил этувчи пигмент 
ни кайтаради. Яъни 
бу пигментлар электрон учун акцепторлик вазифасини бажаради. Чунки 
ёругпик энергияси таъсиридан цузгалган фотосинтетик тизимнинг реакция 
марказидаги хлорофилл “а “ нинг электрони пластоцианин ва бошк;а фер­
ме нтл ар орк^ли ферредоксинга утказилади. Бу жараёнда \ам бир молекула 
АТФ синтезланади ва Н А Д Ф Н 2 \ocun булади.
Умуман, ёруЕпикда ф осф орланиш механизми мураккаб хусусиятга 
эга булиб, унинг м у\им том онларидан бири электронларнинг кучиши- 
д а иштирок этадиган оралик, моддалардир. Бу моддалардан пластохинон
пластоцианин, цитохромлар ва ферредоксиннинг хусусиятлари анча яхши 
урганилган. Лекин электронлар \аракати ^удудларида \али а н и ^ а н м а - 
ган моддалар \ам бор.
Хлорелла билан утказилган тажрибалар натижасининг курсатишича, 
ёр у м и к д а фосф орланиш ж араёнида \осил булган умумий АТФ миадо- 
ри н и н г 70-80 фоизи ц и к л и к ва 20 фоизи циклсиз фотосинтетик фос- 
ф орланиш нинг м а\сулоти экан. Лекин яшил усимликларда бу нисбат 
бошк^а'ча \ам булиши мумкин.
3 . 4 . Фет*синтезда карбонат ангидриднинг узлаиггирмлиши
Фотосинтезнинг иккинчи боскичи — коронгилик боскичи дейилади. 
Ч унки бу боск;ичда борадиган реакциялар ёруглик талаб килмайди ва 
С 0 2 нингузлаш тирилиш и билан тавсифланади. Ёруглик бос^ичининг 
асосий ма^сулоти булган АТФ ва НАДФН2 лар карбонат ангидриднинг 
узлаш тирйлиб углеводлар \о с и л булишида иш тирок этади :
ёруглик
Карбонат ангидриднинг узлаштирилиши \ам оддий жараён эмас. У 
жуда куп биокимёвий реакцияларни уз ичига олади. Бу реакцияларнинг 
хусусиятлари тугрисида батафсил маълумотлар биокимёнинг янги усул- 
ларини кУ^лаш натижасидагина олинди.
Хозирги пайтда С 0 2 ни узлаштиришнингбир неча йули аним анган:
1) С , йули (Калвин цикли); 2) С4йули (Хетч ва Слэк цикли) вабошкалар.

Download 6.15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   83




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling