Ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

 

---

4.Usul qayta takrorlana oladigan (ishonchli) bo‘lishi, ya’ni quyidagi shartlar 
bajarilganda, aynan bir xil natijalar bera olishi kerak: 
a) tadqiqotlarning bir tajribachi tomonidan shug‘ullanuvchilar bilan ko‘p bora 
o‘tkazilishi; 
b) tadqiqotlarning bir tajribachi tomonidan shug‘ullanuvchilarning turli 
(o‘xshash) guruhlarida o‘tkazilishi; 
v) tadqiqotlarning turli tajribachilar tomonidan shug‘ullanuvchilarning bir 
guruhida o‘tkazilishi. 
Usulning qayta takrorlanish darajasi u o‘rganilayotgan hodisani qandaydir 
miqdoriy ko‘rsatkichlarda baholash imkonini bergan hollarda aniqlanadi.
Usulning qayta takrorlanishi darajasini aniqlashning ikki yo‘li bor. 
Birinchi yo‘lda bir necha o‘xshash guruhlarda yoki bir necha tadqiqotchi 
tomonidan olingan arifmetik ko‘rsatkichlarning o‘rtacha xatolari taqqoslanadi. Agar 
ikki yoki undan ortiq arifmetik kattaliklar tebranishlari o‘zaro muvofiq kelsa, 
takrorlanish usuli darajasi yetarli hisoblanadi. 
Ikkinchi yo‘lda shug‘ullanuvchilarning o‘xshash guruhlarida olingan 
ko‘rsatkichlar orasidagi o‘zaro bog‘liqlik koeffitsienti hisoblanadi. Bog‘liqlik 
koeffitsienti 0,9 va undan yuqori bo‘lgan hollarda usullarning qayta takrorlanishi 
darajasi yuqori, koeffitsient 0,6 dan kichik bo‘lsa past sanaladi. 
Har qanday tadqiqot uchun ham usulning qayta takrorlanish darajasini aniqlash 
juda muhim. Agar u hisoblab chiqilmagan bo‘lsa, o‘lchashlar natijasida olingan 
ko‘rsatkichlarning ishonchliligi haqida gap ham bo‘lishi mumkin emas. 
Ayrim nazorat mashqlarining takrorlanish darajasi past bo‘lishiga bir qancha 
sabablar bor: tekshiriluvchilar jismoniy tayyorgarligining bo‘shligi, o‘lchashlar 
o‘tkazishda aniq usuliyatlarning yo‘qligi, dastlabki holatni va harakat texnikasining 
boshqa unsurlarini aynan takrorlash mumkin emasligi, o‘lchash asboblari aniqligida, 
tadqiqotchilarning shaxsiy imkoniyatlarida tafovutlar mavjudligi shular jumlasiga 
kiradi. 
5. Agar tadqiqot o‘z mohiyatiga ko‘ra pedagogik ilmiy tajribaning qo‘llanishini 
ko‘zda tutsa, u ilmiy ish tarkibiga kiritilishi kerak. 

---

6. Tadqiqot bir emas, bir necha usul asosida, agar tadqiqotning vazifalari talab 
etsa, u holda fiziologik, psixologik va boshqa usullar bilan uyg‘unlikda olib borilsa, 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. Tadqiqotni bir necha usulda olib borish hodisani yanada 
chuqur, ob’ektiv va har tomonlama o‘rganishga yordam beradi. Ammo shuni ham 
unutmaslik kerakki, pedagogik tadqiqotlarda pedagogik usullar yetakchi 
hisoblanadi.