Таълим вазирлиги

Ҳуқуқий маданият - шахс томонидан ҳуқуқий билимларнинг ўзлаштирилиши 
ҳамда ҳуқуқий фаолиятни ташкил этиш даражасининг сифат кўрсаткичи. Шахс ҳуқуқий 
маданиятини шакллантириш қуйидаги шартлар асосида амалга оширилади: 
— кенг кўламли ижтимоий - ҳуқуқий ахборотли муҳитнинг мавжудлиги; 
— шахс ҳуқуқий онгини шакллантириш; 
— шахс ҳуқуқий фаолиятини йўлга қўйиш. 
Демак, шахс ҳуқуқий маданияти негизида қуйидагилар акс этади: 
1) ҳуқуқ ва ҳуқуқий тизим борасида етарли маълумотга эга бўлиш, ҳуқуқий билим 
асосларини ўрганиш, уларни ўрганишга бўлган эҳтиёж ва қизиқишнинг ҳосил бўлиши, 

---

20 
эгалланган назарий-ҳуқуқий билимларни амалиётга татбиқ этиш борасидаги кўникмани 
шакллантириш ҳамда малакага эга бўлиш; 
2) ижтимоий-сиёсий, иқтисодий, маданий муносабатларни уюштириш чоғида ўз фаолияти 
тимсолида ҳуқуқий маданият унсурларини намоён этиш, ижтимоий-сиёсий ҳамда ҳуқуқий 
фаолликни юзага келтира олишда кўринади. 
Шахс ҳуқуқий маданиятини қуйидаги икки асосий қисмга ажратиш мумкин; 
1) ҳуқуқий онг; 2) ҳуқуқий фаолият. 
Ҳуқуқий онг - ижтимоий онг шаклларидан бири бўлиб, у жамият тараққиётининг 
маълум босқичида - давлат, мулк ва мулкий муносабатларнинг пайдо бўлиши, аҳолининг 
кескин суръатда табақалашуви, ҳуқуқ, ҳуқуқий муносабатлар тушунчаларининг пайдо 
бўлиш жараёнида уларга ёндош тушунча сифатида қўлланилган ҳамда ижтимоий-ҳуқуқий 
муносабатларни ташкил этиш чоғида кўзга ташланади. Ҳуқуқий онг муайян жамиятнинг 
моддий ҳаёт тарзи билан белгиланадиган тасаввур, идрок, тафаккур ва эътиқодлар тизими 
бўлиб, ижтимоий-психологик ҳодиса сифатида мураккаб тузилишга эга. 
Ҳуқуқий фаолият ҳуқуқий меъёрлар, қонунлар талабларига нисбатан онгли 
ёндашиш, уларга қатъий ва оғишмай амал қилиш, қонунларни ҳурмат қилиш, уларни шахс 
эркини ҳимоя қилиш кафолати сифатида эътироф этиш, ҳуқуқий муносабатлар 
жараёнидаги фаол иштирокни ташкил этишга йўналтирилган амалий хатти-ҳаракатлар 
мажмуи. 
Шахс ҳуқуқий маданиятининг муҳим таркибий қисмлари сифатида қуйидагилар 
эътироф этилади: ҳуқуқий тасаввур, ҳуқуқий идрок, ҳуқуқий саводхонлик, ҳуқуқий 
тафаккур, ҳуқуқий фаоллик, ҳуқуқий масъуллик, ҳуқуқий эътиқод, ҳуқуқий салоҳият.