Таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

TIL O’RGATISHDA TURLI HIL QIZIQARLI O’YINLAR 
 
Sodiqova Z.X. 
Toshkent pediatriya tibbiyot instituti 
O’zbek, rus va lotin tillari kafedrasi 
Aripova Z.X. 
TMI akademik litsey xorijiy tillar kafedrasi 
Bugungi kunda xorijiy tilni bilish o’ta muhim ahamiyat kasb etganligi bois 
chet tili o’qitish tizimini ham isloh etish, dars jarayonlarida zamonaviy pedagogik 
va axborat –kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda o’qitishning 

---

172 
ilg’or usullarini qo’llash ta’limdagi dolzab masalalardan biriga aylandi. Maktab, 
litsey, collej o'quvchilari va oliy o'quv yurtlari talabalariga, ingliz tilini o'rgatish 
yo'lga qo'yilgan. Til o'rganish ham yosh davrlariga bog'liq. Psixologlarning 
fikricha, bolalar kattalarga nisbatan tilni tez va oson o'zlashtiradilar. Bolalarda til 
o'rganishga bo'lgan tabiiy moyillik, ularda taqlid qilish xususiyati kuchli ekanligi, 
kattalarga qaraganda bolalar vaqtining ko'pligi buning asosiy sabablaridandir.Shuni 
e'tiborga olish kerakki, 6–7 yoshli bolalar ma'lumotlar ma'nosini tushunib emas, 
uni mexanik tarzda yodlaydi. Shuning uchun boshlang'ich sinf o'quvchilariga 
ingliz tilini o'rgatishni grammatik tushuncha berishdan boshlamaslik zarur. Aks 
holda chet tilini o'rgatishning dastlabki qadamidanoq bolani zo'riqtirib qo'yish va 
qiziqishini so'ndirib qo'yish mumkin. Shunday ekan, kichik yoshdagi bolalarga 
xorijiy tilni o'rgatish ancha mushkul va mas'uliyatli. Zamonaviy texnologiyalardan 
foydalanib o’rgatish va o’rganish eng samador usullardan biridir. Bolalarga xorijiy 
tilini mazmunli va qiziqarli o'rgatish uchun quyidagi usullardan foydalanish 
mumkin: 
- qo'shiq va she'rlar orqali tushuntirish yoki esda qolishi qiyin bo'lgan, 
ma'noga ega bo'lmagan harf yoki birikmalarni kuyga solib o'rgatish. 
-aqliy va jismoniy harakatlir bilan bog’liq o’yinlar. 
-rol ijro etish: hayvon yoki qushlarni nomlarini rol orqali ijro etish. 
-mavzuga oid muhit:o’qitivch mavzusiga qarab o’sha muhitni yaratib bersa 
,bolalar tilni yaxshi o’rganaqdilar. 
- topishmoqlar: bolalarda topishmoqlarning javobini topishga qiziqish kuchli - imo 
–ishora, yuz ifodaliri orqali. 
- ko’rgazmali qurollar, plakatlar, kitoblar orqali. 
- yangiliklar orqali. 
Masalan: aqliy va jismoniy harakalar bilan bog’liq o’yinlarga Charades 
o’yinini olaylik. Bunda qog’ozlarga so’zlar yoziladi va gapirmasdan harakat bilan 
o’quvch ifodalab beradi. Qolgan o’quvchilar esa o’sha so’zni topishlari kerak 
bo’ladi. 
Rol ijro etishda bir o’quvch itning vovillashi, mushukning miyovlashini 
ko’rsatib bersa, boshqa bir o’quvchi bu tovushlar qaysi hayvonga tegishli 
ekanligini bilib uning inglizcha nomini aytadi. 
Mavzuga oid muhitni olganda o’qituvchi masalan Travelling mavzusiga 
sayohat uyushtiradi, sayohatga qanday vositalar orqali borish munkunligini 
(bicycle, boat, airplane va boshqalar).Qayerlarga sayohat qilish (Samarkand, 
Tashkent va boshqalar) haqida malumot beradi. O’quvchi qaysi mavzu ekanligini 
topadi. Bundan tashqari mavzudagi yangi so’zlarini mustahkamlash uchun Letter