Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

bo‘lgan chegirma shu firmadan oldin sotib olingan eski tovarni 
qaytarganligi uchun taqdim qilinishi mumkin. Tovarlar xorijga 
sotilganda eksport chegirmalari qo‘llaniladi. Funksional chegir-
malar yoki savdo sohasidagi chegirmalar tovarlarning 
harakatlanishini amalga oshiruvchi xizmatlarga ma’lum bir 
funksiyalarni bajarganligi uchun beriladi. Maxsus chegirmalar 
ishlab chiqaruvchi manfaatdor bo‘lgan sotib oluvchilarga sotuvchi 
tomonidan 
taqdim 
etiladi. 
Yashirin 
chegirmalar 
sotib 
oluvchilarga tekin namunalar ko‘rinishida berilishi mumkin. 
Chegirmalarning oxirgi turiga shartnomalarda qayd etilmaydigan 
va 
og‘zaki 
kelishuvlarga 
muvofiq 
amalga 
oshiriladigan 
konfidensial chegirmalar ham kiradi. 
Ustamalar 
baholarni 
shakllantirishda 
chegirmalarga 
nisbatan kamroq qo‘llaniladi. Ularning qo‘llanilishi tovarlar 
sifatining ortishi, tovarlarning kreditga sotilishi va shu kabi omillar 
bilan bog‘liq. 
Tovarlarga nisbatan baholarni asoslash va baholarni 
shakllantirish strategiyasini samarali amalga oshirish uchun XYuS 
o‘zi faoliyat ko‘rsatadigan maqsadli bozorlarini
60
aniqlab olmog‘i, 
60
Maqsadli bozorlar deyilganda XYuS mo‘ljallayotgan bozorlar nazarda tutiladi. Ana shunday bozorlarni aniqlab 
olmoq uchun, eng avvalo, u sotuvchi bozori yoki sotib oluvchi bozorining umumiy bahosini hisobga olishi kerak. 
Sotuvchining bozorida sotuvchi (mahsulotni ishlab chiqaruvchi) ustuvor o‘ringa ega bo‘ladi va u realizatsiya 
qilinadigan tovarlarning bahosini amalda belgilaydi. Xaridor bozorida esa ustuvor o‘rin sotib oluvchiga tegishli 
bo‘ladi. XYuS bunday sharoitda iste’molchi talablarining qattiq sharoitlarida faoliyat ko‘rsatadi. 

---

300 
qilinmaydigan omillar talablarini hisobga olgan holda nazorat 
qilinadigan omillarni boshqarish yo‘li bilan amalga oshiriladi. 
Amaliyotda baholarni shakllantirishning yuqorida ko‘rib 
o‘tilgan xususiyatlarini inobatga oluvchi yoki olmaydigan baholar 
strategiyasining butun bir tizimi mavjud. Quyida ularning eng 
muhimlarini bayon etamiz.