Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

Moddiy xarajatlar – xom-ashyo va asosiy materiallar, yordamchi 
materiallar, yoqilg‘i, energiya va boshqa xarajatlardan iborat. Moddiy 
resurslarning qiymati ularni sotib olish bahosi (qo‘shilgan qiymat solig‘isiz), 
ta’minot va tashqi iqtisodiy tashkilotlarga to‘lanadigan ustamalar, komission 
mukofotlar boj to‘lovlari, tovarlar birjasining xizmat qiymatlari, tashish, 
saqlash va etkazib berish haqlarining yig‘indisidan tashkil topadi. 
Mehnat haqi xarajatlari – asosiy ishlab chiqarish xodimlarining ish 
haqi mukofotlari, rag‘batlantiruvchi va tiklovchi (qoplovchi) to‘lanmalar, 
natural haq sifatida beriladigan mahsulotlarning qiymati, tuzilgan 
shartnomalar bo‘yicha xodimlarga beriladigan mehnat haqi va boshqa 
to‘lanmalarni o‘z ichiga oladi. 
Meros – qonun yoki vasiyatga muvofiq merosxo‘rlik asosida qabul 
qilinadigan mulk. 
Merosxo‘rlar – qonunga muvofiq ikki toifaga bo‘linadi: 1) birincha 
darajali (navbatdagi) merosxo‘rlar – vafot etgan shaxsning bolalari, xotini 
(eri), ota-onasi, vafot etgandan so‘ng tug‘ilgan farzand; 2) ikkinchi darajali 
(navbatdagi) merosxo‘rlar – vafot etgan shaxsning aka-ukalari, opa-
singillari, ota yoki ona tomonidan bobosi va momosi. Ikkinchi darajali 
(navbatdagi) merosxo‘rlar qonun bo‘yicha birinchi darajali (navbatdagi) 
merosxo‘rlar bo‘lmaganda, ular tomonidan meros qabul qilinmaganda yoki 
vasiyatchi tomonidan ular meros qabul qilish huquqidan mahrum etilganda 
merosni qabul qilishga chaqiriladilar. 
Muomala xarajatlari – mahsulotlar muomalasi jarayoniga xizmat 
qiluvchi xarajatlardan iborat. Ular ikki ko‘rinishda bo‘lishi mumkin: 1) oldi-

---

766 
jarayonida ijtimoiy maqsadlar uchun nobyudjet fondlarga, mehnat haqi 
fondiga bog‘langan va mahsulot tannarxining tarkibiga kiritiladigan 
to‘lovlarning tegishli qismi tarkib topadi: pensiya fondiga, majburiy tibbiyot 
sug‘urtasi fondiga va h.k.