Тарбиянинг олтин калити ёхуд йўлдаги белгилар

ОДАТ
ٍميِظَع ٍقُلُخ ىَلَعَل َكَّنِإَو
1. «Албатта, Сиз буюк хулқ узрадирсиз!» 
(Қалам сураси, 4-оят).
Одатинг нима бўлса – сен ўшасан. Одатлар 
қайсидир ички ўзгаришларнинг белгисидир.
2. Бас! Етар! Узил-кесил қарор қилдим, орқага 
қайтган номард! Эртадан янги ҳаёт тарзинини 
бошлайман!!!
Эрталаб бадантарбия қиламан!
Соат 21:00 дан кейин таомланмайман!
Инглиз тилини ўрганаман!
Чекишни ташлайман!
Бу виждоннинг оғриқли инграши бўлса керак. 
Шундай эмасми?
Нима учун оғриқли инграш?
Чунки аксарият одамларда бу каби эзгу 
ниятлар ниятлигича қолиб кетаверади. Мана 
шуниси оғриқлидир.
Нима учун эски одатлар ғолиб бўлаверади? 
Янгича яшаш учун кучни қаердан олиш мумкин? 
Ният қилган нарсага эришиш эҳтимолини 100 
фоизга олиб чиқиш учун қандай мақсад қўйиш 
керак? 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

153
Тарбиянинг олтин калити
Қандай қилиб яхши одат ёмон одатнинг 
ўрнини эгаллайди?
А нуқтали чуқур идишдаги биллиард соққаси-
ни тасаввур қилинг. Бирдан шу соққанинг 
хаёли га фикр келиб қолди: “Яшаш жойимни Е 
нуқтага алмаштириб кўрсаммикин-а?”
Шундай қилиб соққа аста-секин юқорига 
тирмаша бошлади. Ҳатто Б нуқтагача (яъни, Е 
нуқта жойлашган ба ландликкача) етди. Агар у 
шу ерда тўхтаб қолса нима бўлади?
Тўппа-тўғри! Бир зумда уни ҳамон оҳанграбо 
каби ортга тортаётган А нуқтага қай тиб кетади. 
Агар соққа унга керак бўлган Е нуқ тадан ҳам 
баландда бўлган С нуқтага келганда кучи тугаб 
қолса ҳам худди шу ҳолат юз беради.
Фақат қатъий ҳаракат қилиб Д нуқта 
жойлашган довондан ўтиб олсагина ўзини 
бамайлихотир тутиши ва янги Е нуқтага қараб 
ишонч билан ҳаракат қилиши мумкин.
Ҳаёт тарзини ўзгартиришни истаган инсон 
ҳам шу соққа босиб ўтган йўлни босиб ўтиши 
керак бўлади.
Аввал “эски одат” тортишини ен гиш учун 
бор кучни жамлаб зўр бериш керак, довондан 
ўтиб олгачгина бемалол “янги ҳаёт”дан ҳузур 
қилса бўлаверади.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

154
Акмал МИРАВАЗ ўғли
Мўъжизани қарангки, Е нуқтада соққа зўриқ–
майди. У ер соққа учун мазза ва қулай. У ерда 
соққа мувозанатда турибди. А нуқта (“эски одат”) 
энди соққага таъсир кўрсата олмайди. Бу инсон 
учун нима дегани? Келинг, мисол ёрдамида таҳлил 
қиламиз.
Ҳар тонг тишингизни тозалайсиз. Бир савол: 
Сиз тишингизни тозалаш учун ўзингизни ҳар 
куни дангасаликни енгишга қарши астойдил 
маж бурлай сизми ёки усталик билан бирор нима 
қиласизми? Албатта, йўқ! Сиз шунчаки борасиз 
ва одатдаги ишингизни қилиб қайтасиз, холос!!!
Худди шундай қилиб агар тонгги бадантарбия 
сиз учун “янги одат”га айланган бўлса, у ҳолда уни 
бажармаслик худди тиш тозаламаслик каби ғалати 
ва нотабиий бўлиб туюлади. Наҳотки, шундай 
бўлса? Бадантарбия, парҳез, озодалик каби “оғир” 
ишларни амалга ошириш тиш тозалашдек осон 
кечса?
Албатта! Имкони бор! Ҳаракатсиз ҳеч 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

155
Тарбиянинг олтин калити
нарса бўлмайди. “Янги одат” уни яратиш учун 
етарлича куч ва вақт сарфлангачгина пайдо 
бўлади.
Муҳими, муддатидан олдин қўл кўтармасангиз 
бўлгани. 
Хўш, у ҳолда янги одат эскисининг ўрнини 
эгаллагунича қанча вақт кетади? Руҳшунослар-
нинг айтишича, ҳар қандай ҳаракат 25–40 марта 
такрорла ниши билан онгостига ўрнашиб қолади, 
одатга айланади. Бу эски одатнинг маълум қувват 
захирасига эга бўлишини англатади. Ва бу куч 
сизнинг янги ҳаёт тарзини бошлаш истагингизга 
бемалол 5–10 мартагача қаршилик қила олади. 
Бўшашманг, муддатидан вақтли қўл кўтариш 
йўқ. Акс ҳолда, озгина сабр-тоқат етишмагани 
сабабли ғалабани бой бериб қўйишингиз мумкин.
Унутманг, натижасидан бир умр фойдала насиз: 
кимдир 40–50 йил, яна кимдир бир умр. Ана ўшан-
да амин бўласиз, бир неча кун “эски одат”ни енгиш 
учун кечирилган безовта ҳаёт ўзини оқлашига. 
3. Инсон ўзига қайсидир томондан лаззат, ҳу-
зур келтираётган нарсаларга одатланади. Бу одат-
лар қанчалик ёмон бўлмасин, модомики, киши 
ундан лаззатланаётган бўлса, уни тарк этиши 
қи йин. Инсон шу одатдан воз кечиши учун унга 
бу “ҳузурли” одатларнинг зарарли натижалари 
ҳа қида тушунтириш керак. Шундай қилинганда 
ёмон одат энди инсонга лаззат бериш ўрнига, 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

156