Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Màîrifning tàràqqiyoti. G‘àr-
biy Yevropa màdàniyati XII–
X I I I à s r l à r d à n y u k s à l à b î s h-
làydi. Shaharlàr ning yuk sàlishi, 
hu 
nàrmàndchilik và sàvdîning 
rivîjlànishi, Vizàntiya và Àràb 
õàlifàligi màdàniyatlàri bilàn tàni-
shuv yevropaliklàr dunyoqàrà 
shi, 
bilim dîiràsini kångàytiràdi. Sha-
harlàrdà xususiy và shahar kångàshlàri bîsh 
qàruvidàgi 
màktàblàr sîni îshib bîradi. Bunday màktàb o‘quv-
chilàri cherkov màktàblàridàgigà nisbàtàn dunyoviy 
bilimlarni kångrîq và chuqurrîq îlishgàn. XII àsrdàn 
boshlab yirik shaharlàrdà dàstlàbki îliy màktàblàr – 
univårsitåtlàr îchilà bîshlàndi. Jumladan, Bolonya va 
Parijda ilk universitetlar tashkil topib, ular o‘z davri 
uchun yuksak ma’lumot be 
rishgan. Eng yirik univårsitåt 
Pàrijdà edi. Uning àsîschisi qirîl õînàdîni ruhîniysi 
95-rasm. Parij 
universitetida falsafadan 
ma’ruza o‘qilmoqda.
O‘rta asr miniatyurasidan
96-rasm. Oksford 
universiteti

---

115
IV BÎB. YEVROPADÀ MARKAZLASHGAN DÀVLÀTLÀRNING TÀSHKIL TÎPISHI
Rîbår då Sîrbîn bo‘lgàn. Qirîldàn màõsus yorliq îlgàn 
univårsitåtlàr to‘là mustàqil bo‘lgànlàr.
XIII–XV asrlarda Yevropaning deyarli barcha mam-
lakatlari o‘z universitetlariga ega bo‘lishadi. Ularni papa 
va yepiskoplar, impe 
rator va qirollar, knyazlar va sha-
harlar tashkil etgan. 
Universitetlar (lotincha, universitas – majmua, 
umu miylik) – fanning turli yo‘nalishlarida muta-
xassislar tayyorlaydigan oliy o‘quv yurtlari. Dast-
labki universitetlar XII–XIII asrlarda Italiyada 
(Neapol, Bolonya), Ispaniyada (Sevilya, Valensiya), 
Fransiya 
da (Parij, Tuluza), Angliyada (Oksford, 
Kembridj) tashkil etilgan.