Tarixdan xikoyalar

Xokimiyatni taqsimlash tamoyilini amalda bajarish maqsadlaridan kelib chiqib, shu narsa belgilab qo'yilganki, xukumat a'zolari, sudyalar, prokuratura organlarining mansabdor shaxslari, vazirlik idoralari raxbarlari va ularning o'rinbosarlari, ijro etuvchi xokimiyat organlarining mansabdor shaxslari (viloyat, tuman, shaxar xokimlari bundan mustasno) Oliy majlis deputati bo'la olmaydilar.

O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylovlar. O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1994 yil sentyabrda bo'lib o'tgan 16 sessiyasi 1994 yil 25 dekabr kuni Oliy Majlisga, viloyat, shaxar va tuman kengashlariga saylovlar o'tkazishga qaror qildi.

1994 yil 14-15 noyabrda Toshkentda Oliy Majlisga saylov o'tkazuvchi okrug saylov komissiyalari raislarining uch kunlik seminari bo'lib o'tdi. Seminarda respublikada saylov tizimini islox qilish, saylovni muvaffaqiyatli o'tkazish uchun zarur shart-sharoitlar yaratish masalalari muxokama etildi. Seminar-kengashda Birlashgan Millatlar Tashkilotining O'zbekistondagi vakili Xolid Malik, AQSHning O'zbekistondagi Favqulodda va muxtor elchisi Genri Li Mark, Rossiya elchisi F.F.Sidorskiy, Turkiya elchisi Erdugan Aytun va boshqalar ishtirok etib, Saylovga taalluqli xalqaro tajribalar xaqida o'z fikr-muloxazalarini bildirdilar. Jumladan, Xolid Malik seminar-kengashni tarixiy sana - saylovlar oldidan O'zbekistonda demokratik jamiyat barpo qilish yo'lida oldinga bosilgan qadam bo'ldi, deb baxoladi.

Saylovlarni qonun talablari asosida o'tkazish uchun Respublika bo'yicha 250 okrug va 7192 uchastka saylov komissiyasi tuzildi. Ular tarkibiga mexnat jamoalarida obro'-e'tibor va xurmat qozongan, partiyasiz bo'lgan munosib kishilar kiritildi. Saylovga nomzodlar qo'yishda ko'ppartiyaviylik va muqobillik ta'minlandi.

O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi deputatligiga "Xalq demokratik partiyasi" dan, "Vatan taraqqiyoti" partiyasidan, xokimiyatning vakillik organlaridan jami 700 nomzod ro'yxatga olindi. Xar bir saylov okrugida ikki-uch nomzod deputatlik uchun kurashdi. Saylovchilar birinchi marta nomzodlarni tanlab olish imkoniyatiga ega bo'ldi. Ovoz berishda ro'yxatga olingan 11 million 248 ming 464 saylovchining 93,6 foizi, ya'ni 10 million 526 ming 654 kishi qatnashdi. 1994 yil 25 dekabr kuni xamma joyda saylovlar qonun talablariga muvofiq umumiy, teng, to'g'ridan to'g'ri saylov xuquqi asosida yashirin ovoz berish yo'li bilan o'tdi. Nomzodlardan birontasi xam yetarli ovoz ololmagan saylov okruglarida 1995 yil 8-va 25 yanvar kunlari takroriy saylovlar bo'ldi.

Saylov okruglari va uchastkalarida jaxonning 30 ga yaqin mamlakatlari va xalqaro tashkilotlardan 68 nafar vakil kuzatuvchi sifatida qatnashdi. SHuningdek, "Reyter", "Interfaks" agentliklari, "Bi-Bi-Si" radiokompaniyasi, "Ostankino" telekompaniyasi va boshqa xorijiy matbuot vakillaridan 10 nafar vakil ishtirok etdi.

Saylovchilar xalqning munosib farzandlari uchun yakdillik bilan ovoz berdilar. Oliy Majlisga 250 deputat saylandi. SHu tariqa, mamlakatimizda ilk bor yangi parlamentga bo'lgan saylovlar muvaffaqiyatli yakunlandi. Bu demokratik yo'l bilan parlamentni shakllantirishning mamlakatimiz tarixidagi dastlabki tajribasi bo'ldi.

Birinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining birinchi sessiyasi. 1995 yil 23-24 fevral kunlari Yangi saylangan Birinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining birinchi sessiyasi bo'lib o'tdi. Sessiyada O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Raisi va to'rt kishidan iborat Rais o'rinbosarlari saylandi. E. X. Xalilov Oliy Majlis Raisi, B. I. Bugrov, B. A. SHodieva, A. Q. Qosimov, Qoraqalpog'iston Respublikasi vakili - Qoraqalpog'iston Juqorg'i Kengesi Raisi U. Ashirbekov Rais o'rinbosarlari qilib saylandilar, sessiyada Mandat komissiyasi tuzildi.

Qonunlarni ishlab chiqishning asosiy yo'nalishlarini xisobga olgan xolda Oliy Majlisning quyidagi 12 ta qo'mitasi tashkil etildi:

- Byudjet, bank va moliyaviy masalalar bo'yicha.

- Iqtisodiy isloxotlar va ishbilarmonlikni rivojlantirish bo'yicha.

- Qonunchilik va sud-xuquq masalalari bo'yicha.

- Xalqaro ishlar va parlamentlararo aloqalar bo'yicha.

- Fan, ta'lim, madaniyat va sport bo'yicha.

- Sanoat, energetika, transport, aloqa va axoliga xizmat ko'rsatish bo'yicha.

- Agrar, suv xo'jaligi masalalari va oziq-ovqat bo'yicha.

- Mexnat va axolini ijtimoiy muxofaza qilish bo'yicha.

- Atrof-muxit va tabiatni muxofaza qilish masalalari bo'yicha.

- Qurilish va uy-joy xo'jaligi bo'yicha.

- Matbuot va axborot bo'yicha.

- Mudofaa va xavfsizlik masalalari bo'yicha.

O'zbekiston parlamenti Birinchi sessiyada xokimiyat vakillik organlaridan saylangan 120 kishidan iborat deputatlar blokini, 69 deputatdan tarkib topgan Xalq demokratik partiyasi fraksiyasini, 47 deputatni uyushtirgan "Adolat" sotsial-demokratik partiyasi fraksiyasini, 14 deputatdan iborat "Vatan taraqqiyoti" partiyasi fraksiyasini ro'yxatga oldi. Mazkur partiya fraksiyalari qonunlarni ishlab chiqish va qabul qilishda faol qatnashdilar. SHu tariqa, Oliy Majlis faoliyatida ko'ppartiyaviylik tamoyili qaror topdi.

Sessiya qarori bilan Oliy Majlisning Inson xuquqlari bo'yicha vakili (ombudsman) instituti joriy etildi va vakil xuzurida fuqarolarning konstitutsiyaviy xuquq va erkinliklariga rioya etilishi komissiyasini tuzish xaqida qaror qabul qilindi. Birinchi sessiyada "O'zbekiston Respublikasida deputatlarning maqomi to'g'risida"gi Qonun qabul qilindi, Oliy Majlis Raisi raxbarligida "Oliy Majis Qo'mitalari va Komissiyalari to'g'risidagi Nizom" qabul qilindi. Parlamentning ishini tashkil etish uchun Oliy Majlis Raisi raxbarligida Oliy Majlis Kengashi tuzilib, uning tarkibiga Oliy Majlis Raisi o'rinbosarlari, qo'mitalarning raislari, Mandat komissiyasi raisi, parlamentdagi deputatlar bloki va fraksiyalarning raxbarlari kiritildi.

Oliy Majlis birinchi sessiyasida qabul qilingan qonunlar va qarorlar parlament faoliyatini zamon talablari darajasida tashkil etish, uning ishini tashkiliy jixatdan puxta uyushtirish imkonini berdi.

Xulosa qilib aytganda, O'zbekiston mustaqillikka erishgandan so'ng davlat xokimiyatining eng muxim institutlaridan biri - milliy parlamentimiz tashkil topdi.

O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi o'zining shakllanishi, o'z faoliyatini tashkil etish tartibotlari, ish yuritish mazmun-moxiyati bilan yangi, zamonaviy parlament bo'lib, avvalgi Oliy Kengashdan butunlay farq qiladi.

Birinchidan, mustaqillikkacha bo'lgan davrda Respublika Oliy Kengashi rasman O'zbekiston davlat xokimiyatining oliy organi deb xisoblansada, u qonun chiqarishda mustaqil emasdi, markaz tomonidan qabul qilingan qonunlarni O'zbekiston sharoitiga moslashtirar edi, xolos. Oliy Majlis esa mustaqil O'zbekiston davlatining oliy vakillik organi bo'lib, qonun chiqaruvchi xokimiyatni mustaqil amalga oshiradi. Oliy Majlis faoliyatida xorijiy davlatlarning parlamentlari bilan xamkorlik qilish yo'lga qo'yildi.

Ikkinchidan, mustaqillikdan oldin Oliy Kengash sayloviga xokimiyat organlari tomonidan yakka-yu yagona nomzod tavsiya etilardi va saylanardi. Oliy Majlisga esa deputatlar saylovi ko'ppartiyaviylik va muqobillik asosida o'tkaziladi. Oliy Majlis vakillik xokimiyatini vujudga keltirishning jaxonda e'tirof etilgan demokratik tamoyillari asosida shakllandi.

Uchinchidan, avvalgi saylovlarda Oliy Kengashni shakllantirish jarayonida ishchilar, kolxozchi dexqonlar, ziyolilarning o'rni va soni oldindan belgilab qo'yilar edi. Oliy Majlisga Saylovlarni tashkil qilishda sinfiy yondashuv nodemokratik tamoyil sifatida rad etildi. Oliy Majlis deputatlari turli partiya va xarakatlarning vakillaridan iborat nomzodlar orasidan muqobillik asosida saylanadi. Respublika fuqarolari saylovlarda, nomzodlarning ijtimoiy kelib chiqishini emas, aksincha, ularning ishchanlik sifatlarini va saylovoldi dasturlarining mazmun-moxiyatini inobatga olib ovoz berish imkoniyatiga ega bo'ldilar.

To'rtinchidan, mustaqillikkacha bo'lgan davrda Oliy Kengash professional parlament shaklida faoliyat yuritolmas edi. Uning vazifalarini Oliy Kengash prezidiumiga saylangan kichik bir gurux deputatlargina doimiy ishlab amalga oshirardilar, xolos. Oliy Majlis faoliyatida esa deputatlarning bir qismi doimiy (professional) asosda ishlamaydi. Deputatlarning ko'pchilik qismi esa oldingi xizmat vazifalarini deputatlik vakolati bilan qo'shib olib boradi, saylovchilari bilan yaqindan aloqada va muloqotda bo'ladi. Deputatlar saylovchilarga Oliy Majlisda qanday qonunlar muxokama qilinayotgani va qabul etilayotgani xaqida xabardor qilib turadi, xayotning qaynoq nuqtalarida axoli bilan birga bo'ladi. SHuningdek, Respublika ommaviy axborot vositalari xam Oliy Majlis faoliyati bilan axolini tanishtirib boradi. Bu tadbirlar xalqning xuquqiy madaniyatini, siyosiy ongini yuksaltirishga, isloxotlarning sobitqadamlik bilan amalga oshishiga, jamiyatda ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni ta'minlashga xizmat qiladi.

Oliy Majlis sessiyalarida xorijiy mamlakatlar diplomatiya korpuslarining, xalqaro tashkilotlarning vakillari, chet el ommaviy axborot vositalarining O'zbekistonda akkreditatsiya qilingan jurnalistlari xozir bo'lish imkoniyati mavjud.

Mustaqillik yillarida Oliy Majlisning xalqaro parlamentlar bilan aloqalari o'rnatildi va chuqurlashdi. O'zbekiston Milliy parlamentida Xalraro ishlar va parlamentlararo aloqalar bo'yicha gurux tuzildi, respublikaning Parlamentlararo Ittifoq, Yevropada Xavfsizlik va xamkorlik tashkilotining Parlament Assambleyasi va Yevroparlament bilan aloqalari yo'lga qo'yildi.

Oliy Majlis "O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1996-1999 yillarga mo'ljallangan faoliyat dasturi" ni ishlab chiqdi va respublika parlamenti xuzuridagi Amaldagi qonun xujjatlari monitoringi instituti tashkil etildi. Bu chora-tadbirlar Oliy Majlis faoliyatining barcha asosiy yo'nalishlarini qamrab olishga, qonunchilikni yangi pog'onaga ko'tarishga ko'maklashmoqda.

O'zbekiston parlamentining birinchi sessiyasida ta'sis etilgan Inson xuquqlari bo'yicha vakil (ombudsman) instituti xalqaro amaliyotni o'rganish asosida ishlab chiqilgan va Oliy Majlis Rayosati tomonidan tasdiqlangan Nizom asosida faoliyat olib boradi. Oliy Majlis vakili xuzurida 1995 yilda tuzilgan Fuqarolarning konstitusiyaviy xuquq va erkinliklariga rioya etilishi bo'yicha maxsus komissiyasi faoliyat yuritmoqda. Parlamentning sakkizinchi sessiyasida 1997 yil 24 aprelda qabul qilingan "Oliy Majlisning Inson xuquqlari bo'yicha vakili (ombudsman) to'g'risida" gi qonun muxim xujjatlardan biri. U respublikada insonning shaxsiy xuquq va erkinliklari, fuqarolarning ijtimoiy xuquqlari ximoya qilinishini xuquqiy jixatdan ta'minlashga xizmat qilmoqda.

7-§. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qonun ijodkorligi

Qonun loyixasini tayyorlash va qabul qilish tamoyillari. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 83-moddasida qonunchilik tashabbusi xuquqiga ega bo'lgan subektlar aniq belgilab qo'yilgan. Qonunchilik tashabbusi xuquqiga O'zbekiston Respublikasining Prezidenti, o'z davlat xokimiyatining oliy organi orqali Qoraqalpog'iston Respublikasi, Oliy Majlis deputatlari, Vazirlar Maxkamasi, O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy sudi, Oliy Sudi, Oliy xo'jalik sudi va Bosh prokurori egadirlar.

Qonunlar loyixalarini ko'rib chiqish, tayyorlash jarayonida partiya fraksiyalari va deputatlar bloklari, Oliy Majlisning tegishli qo'mita va komissiyalarining butun tarkibi faol qatnashadilar, Parlament sessiyalariga tayyorgarlik ko'rish qanday borayotganligi ommaviy axborot vositalari orqali muntazam yoritib boriladi. Qonunlar loyixalarini nazariy va amaliy jixatdan mukammalroq, puxtaroq ishlab chiqish maqsadida ular xaqida tegishli vazirliklar va idoralar, konsernlar, uyushmalar va mexnat jamoalarining xulosalari olinadi, xalqaro tashkilotlarning ekspertizasidan o'tkaziladi.

Sessiya muxokamasiga kiritiladigan barcha qonun loyixalari bo'yicha bildirilgan takliflar, fikr-muloxazalar, ekspert xulosalarini Oliy Majlis Raisi va uning o'rinbosarlari xuzurida tegishli qo'mitalar, partiya fraksiyalari raxbarlari va ekspertlar ishtirokida puxta va atroflicha muxokama etish yo'lga qo'yildi. Qonun loyixasini tayyorlashga bunday yondashuv, ularning puxta va sifatli bo'lishiga ijobiy ta'sir etmoqda.

Sessiyalar ishida O'zbekiston Prezidentining bevosita ishtiroki, uning qonunlarni ishlab chiqish jarayonini yanada yaxshilashga muttasil e'tibor berishi O'zbekiston parlamenti faoliyatining takomillashib borishida, qabul qilinayotgan qonunlarning samaraligini oshirishda muxim omil bo'lib xizmat qilmoqda.

Birinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 1995-1999 yillarda 15 ta sessiya o'tkazdi. Sessiyalarda 10 ta kodeks, 2 ta milliy dastur, 145 qonun, 452 qaror qabul qilindi. Amaldagi qonunlarga jami 216 ta qo'shimcha va o'zgarishlar kiritildi. SHuningdek, Oliy Majlis 70 ta xalqaro shartnomani ratifikatsiya qildi (tasdiqladi), xalqaro konvensiyalarga qo'shilish to'g'risida 58 ta qaror qabul qildi.

Birinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining yakunlovchi 15 sessiyasida Prezident Islorn Karimov ma'ruza qilib, uning faoliyatiga yuksak baxo berdi:

"Eng muximi, birinchi chaqiriq asosida tashkil topgan parlamentimiz faoliyatining asosiy mezoni shun dan iboratki, o'tgan davr mobaynida ko'ppartiyaviylik shakllangan, turli xarakatlar, jamoat birlashmalari siyosat maydoniga chiqqan, turli ijtimoiy toifa va tabaqalar vujudga kela boshlagan murakkab bir sharoitda, Oliy Majlis xokimiyatning boshqa tarmoqlari bilan xamkorlikda jamiyatimizda siyosiy muvozanatni, tinchlik va barqarorlikni saqlab turishda ishonchli omil bo'ldi".

I. A. Karimov. Vatan ozodligi - oliy saodat. Asarlar, 8-jild, 60-bet.

Ikkinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylovlar. Birinchi chaqiriq respublika Oliy Majlisining 1999 yil 19-20 avgust kunlari bo'lib o'tgan o'n beshinchi scssiyasi ikkinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi deputatlari saylovini 1999 yil 5 dekabr kuniga belgilash to'g'risida qaror qabul qildi.

Ikkinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylovda 7 ta subekt - beshta siyosiy partiya, xokimiyat vakillik organi va saylovchilarning tashabbuskor guruxlaridan jami 1010 nafar nomzod qatnashdi. 1999 yil 5 dekabr kuni bo'lgan saylovlarda nomzodlardan birontasi xam yetarli ovoz ololmagan 66 ta saylov okrugida 19 dekabr kuni takroriy saylov tashkil etildi. Saylovlar axolining faol ishtiroki va yuqori siyosiy ko'tarinkiligi bilan o'tdi, jami 250 nafar vakil deputat etib saylandi. Natijalar O'zbekistondagi saylovlar xalqaro tan olingan demokratik saylov tizimi, uning xuquqiy bazasiga to'la mos ravishda, chinakamiga muqobillik asosida bo'lib o'tganligidan dalolat beradi.

Ikkinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 2000 yil 22 yanvar kuni bo'lib o'tgan birinchi sessiyasining birinchi majlisida xokimiyat vakillik organlaridan saylangan 111 kishidan iborat deputatlar bloki, Xalq-demokratik partiyasidan saylangan 48 kishidan, "Fidokorlar" milliy-demokratik partiyasidan saylangan 34 kishidan, "Vatan taraqqiyoti" partiyasidan saylangan 20 kishidan, "Adolat sotsial-demokratik" partiyasidan saylangan 11 kishidan va "Milliy tiklanish" partiyasidan saylangan 10 kishidan iborat deputatlar fraksiyalari, saylovchilar tashabbuskor guruxlaridan saylangan, 16 kishidan iborat deputatlar bloki ro'yxatga olindi. Bu xolat Oliy Majlis tarkibida faoliyat yuritadigan partiya fraksiyalari va bloklari sonining ilgarigiga nisbatan ancha ko'payganligini ko'rsatadi. Bu o'z navbatida Oliy Majlis foaliyatining yanada qizg'in o'tishi, xilma-xil fikrlar, qarashlar bildirilishi, qonunlarning yanada pishiq-puxta tayyorlanishi uchun imkoniyatlarni kengaytirdi.

Mazkur sessiyada O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining quyidagi qo'mitalari va komissiyalari tashkil etildi:

- Budjet, bank va moliya masalalari qo'mitasi.

- Qonunchilik va sud-xuquq masalalari qo'mitasi.

- Xalqaro ishlar va parlamentlararo aloqalar qo'mitasi.

- Agrar, suv xo'jaligi masalalari va oziq-ovqat qo'mitasi.

- Sanoat, qurilish, transport va aloqa masalalari qo'mitasi.

- Iqtisodiy isloxotlar va tadbirkorlik masalalari qo'mitasi.

- Ijtimoiy masalalar va bandlik qo'mitasi.

- Fan, ta'lim, madaniyat va sport masalalari qo'mitasi.

- Atrof-muxit va tabiatni muxofaza qilish masalalari qo'mitasi.

- Matbuot va axborot qo'mitasi.

- Mudofaa va xavfsizlik masalalari qo'mitasi.

- Demokratik institutlar, nodavlat tashkilotlar va fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari qo'mitasi.

- Yoshlar ishlari komissiyasi (mazkur komissiya ikkinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 2000 yil 30-31 avgust kunlari bo'lgan uchinchi sessiyasi qarori bilan "Yoshlar ishlari qo'mitasi" shaklida qayta tuzildi).

- Reglament, odob va deputatlar faoliyatining ta'minoti komissiyasi.

- Oila va ayollar muammolari komissiyasi.

- Normativ-xuquqiy atamalar komissiyasi.

Ikkinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi o'zining tarkibiy tuzilishi va unda faoliyat yuritayotgan partiya fraksiyalari va deputatlar uyushgan bloklar soni jixatidan birinchi chaqiriq Oliy Majlisga nisbatan anchagina yangilandi. Qabul qilinayotgan qonunlarning mazmun-moxiyati xam yanada mukamallashdi. Bu mamlakatimizda amalga oshirilayotgan demokratik isloxotlarning tobora chuqurlashib borayotganligidan kelib chiqadigan tabiiy xoldir.

Ikkinchi chaqiriq Oliy Majlis qo'mitalari va komissiyalarining tarkibiy tuzilishi, uning faoliyatida 5 ta partiya fraksiyalari va 2 ta deputatlar blokining faol ishtiroki milliy parlamentni rivojlantirishda yangi bosqich bo'ldi. Prezident Islom Karimov tashabbusi bilan mamlakatimiz axolisining yarmidan ziyodini tashkil etgan yoshlarning manfaatlari, intilishlari, muammolarining yechimlarini topishiga yo'naltirilgan "Yoshlar ishlari komissiyasi"ning tuzilishi va keyinroq uning "Yoshlar ishlari qo'mitasi"ga aylantirilishi parlamentning bu dolzarb masalaga e'tiborini, mas'uliyatini oshirdi. Parlament tarkibida "Oila va ayollar muammolari komissiyasi"ning tuzilishi oilani mustaxkamlash, xususan yosh oilalarni qo'llab-quvvatlash, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy mavqeyini ko'tarish bilan bog'liq bo'lgan muammolarning xuquqiy yechimlarini topish va amalga oshirish imkoniyatlarini yanada kengaytirdi.

Oliy Majlis tarkibida "Demokratik institutlar, nodavlat tashkilotlar va fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari qo'mitasi" ning tuzilishi va yangi qonunlar ishlab chiqishdagi faoliyati ijtimoiy-siyosiy xayotni erkinlashtirish jarayonini tezlashtirishga ko'maklashdi.

O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qonun ijodkorligi. O'zbekistonning mustaqil taraqqiyoti davrida respublika bir palatali parlamenti yangi jamiyat qurishning ishonchli xuquqiy asoslarini yaratuvchi 446 ta dan ortiq qonun, 10 ta kodeks, 2 ta milliy dastur va mingdan ortiq qarorlar qabul qildi.

Yuqorida qayd etilgan raqamlardan ko'rinib turibdiki, respublika parlamenti bir palatali bo'lsada, qonun chiqarish jarayoni ancha jadallik bilan bordi. Birinchi galda xayotning o'zi talab qilayotgan eng kerakli qonunlar ishlab chiqildi va qabul qilindi. Natijada, mustaqillik munosabati bilan dastlabki paytda vujudga kelgan xuquqiy bo'shliq tezroq to'ldirildi. Respublika parlamenti jamiyatimizda siyosiy muvozanatni, tinchlik va barqarorlikni saqlab turishda ishonchli omil sifatida faoliyat yuritdi.

Qabul qilingan qonunlar tlirkumini ularning mazmuniga ko'ra besh yo'nalishga bo'lish mumkin.

Birinchi yo'nalishga - O'zbekistonning davlat mustaqilligini mustaxkamlash, demokratik xuquqiy davlat asoslarini yaratish, davlat boshqaruv tizimini yangilashga doir qonunlar kiradi.

- "O'zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi asoslari to'g'risida" Qonun, 1991 yil 31 avgust. 1991 yil 30 sentabrda ushbu qonunga konstitutsiyaviy maqom berish to'g'risida qonun qabul qilingan.

- "O'zbekiston Respublikasining davlat bayrog'i to'g'risida" Qonun, 1991 yil 18 noyabr.

- "O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risida" Qonun, 1991 yil 18 noyabr.

- "O'zbekiston Respublikasi davlat gerbi to'g'risida" Qonun, 1992 yil 2 iyul.

- "Umumiy xarbiy majburiyat va xarbiy xizmat to'g'risida" va "Muqobil xizmat to'g'risida" Qonunlar, 1992 yil 3 iyul

- "O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi", 1992 yil 8 dekabr.

- "O'zbekiston Respublikasining Davlat madxiyasi to'g'risida" Qonun, 1992 yil 10 dekabr.

- "O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi to'g'risida" Qonun, 1993 yil 6 may.

- "Davlat sirlarini saqlash to'g'risida" Qonun, 1993 yil 7 may.

- "O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy Sudi to'g'risida" Qonun, 1993 yil 2 sentabr.

- "Fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish to'g'risida" Qonun, 1993 yil 2 sentabr.

- "O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to'g'risida" Qonun, 1993 yil 28 dekabr.

- "Xalq deputatlarining viloyat, tuman va shaxar Kengashlariga saylovlar to'g'risida" Qonun, 1994 yil 15 may.

- "Milliy xavfsizlik to'g'risida" Qonun, 1996 yil 24 aprel. 1997 yil avgust.

- "O'zbekiston Respublikasi Davlat chegarasi to'g'risida" Qonun, 1999 yil 20 avgust.

- "Terrorizmga qarshi kurash to'g'risida" Qonun, 2000 yil 15 dekabr.

- "Mudofaa to'g'risida" Qonun, 1992 yil 2 iyun. Bu qonun 2000 yil 11 mayda yangi taxrirda qabul qilindi.

- "Sudlar to'g'risida" Qonun, 1993 yil 2 sentabr. Mazkur qonun 2000 yil 14 dekabrda yangi taxrirda qayta qabul qilindi.

- "Prokuratura to'g'risida" Qonun, 1992 yil 9 dekabr. Bu qonun 2001 yil 29 avgustda yangi taxrirda qayta qabul qilindi. SHuningdek, mazkur yo'nalish bo'yicha yana bir qator qonunlar qabul qilindi.

Ikkinchi yo'nalishga - inson va fuqarolarning xuquqlari va erkinliklari, siyosiy partiyalar, jamoat birlashmalari va ommaviy axborot vositalariga doir qonunlar kiradi.

- "Jamoat birlashmalari to'g'risida" Qonun, 1991 yil 15 fevral.

- "O'zbekiston Respublikasining fuqaroligi to'g'risida" Qonun, 1992 yil 3 iyul.

- "Kasaba uyushmalari, ularning xuquqlari va faoliyatining kafolatlari to'g'risida" Qonun, 1992 yil 2 iyul.

- "Fuqarolar saylov xuquqlarining kafolatlari to'g'risida" Qonun, 1994 yil 5 may.

- "O'zbekiston Respublikasida deputatlarning maqomi to'g'risida" Qonun, 1995 yil 5 may.

- "Fuqarolarning murojaatlari to'g'risida" Qonun, 1994 yil 6 may.

- "Fuqarolarning xuquq va erkinliklarini buzadigan xarakatlar va qarorlar ustidan sudga shikoyat qilish to'g'risida" Qonun, 1995 yil 30 avgust.

- "Fuqarolik kodeksi", 1995 yil 21 dekabr.

- "Mexnat kodeksi", 1995 yil 21 dekabr.

- "Siyosiy partiyalar to'g'risida" Qonun, 1996 yil 26 dekabr.

- "Advokatura to'g'risida" Qonun, 1996 yil 27 dekabr.

- "Oliy Majlisning inson xuquqlari bo'yicha vakili (ombudsman) to'g'risida" Qonun, 1997 yil 24 aprel.

- "Oila kodeksi", 1998 yil 30 aprel.

- "Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to'g'risida", 1998 yil 30 aprel.

- "Uy-joy kodeksi", 1998 yil 24 dekabr.

- "Fuqarolar muxofazasi to'g'risida" Qonun, 2000 yil 26 may.

- "Qonunlar loyixalarining umumxalq muxokamasi to'g'risida" Qonun, 2000 yil 14 dekabr.

- "O'zbekiston Respublikasi referendumi to'g'risida" Qonun, 1991 yil 18 noyabr. Mazkur qonun 2001 yil 30 avgustda yangi taxrirda qayta qabul qilindi.

- "Noshirlik faoliyati to'g'risida" Qonun, 1996 yil 2 avgust.

- "Mualliflik xuquqi va turdosh xuquqlar to'g'risida" Qonun, 1996 yil 2 avgust.

- "Axborot olish kafolatlari va erkinligi to'g'risida" Qonun, 1997 yil 24 aprel.

- "Jurnalistning kasb faoliyatini ximoya qilish to'g'risida" Qonun, 1997 yil 24 aprel.

- "Ommaviy axborot vositalari to'g'risida" Qonun, 1997 yil 26 dekabr va boshqalar.

Uchinchi yo'nalishga - ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotiga o'tish, bozor munosabatlarini shakllantirish, mulkchilik, xo'jalik yuritishning yangi mexanizmini yaratishga doir g'oyat faol rivojlanib borayotgan qonunlar kiradi.

- "Mulkchilik to'g'risida" Qonun, unga 1993 yil 7 may va 1994 yil 23 sentabrda o'zgartish va qo'shimchalar kiritildi.

- "Korxonalar to'g'risida" Qonun, unga 1994 yil 23 sentabrda o'zgartish va qo'shimchalar kiritildi.