Tariyx fakulteti

Zubr. Lasko. Fransiya. Madlen asri.

Madlen dáwirdiń sońǵı basqıshlarında quramalı kompozitsiyalar jaratılıwma umtılıw arttı, tábiyaat tábiyat kórinisileri, xayvonlar toparsı suwretin islew, olar háreketin qandayda bir syujetga bóysundirishga umtılıw bilinedi. SHu haqqındada Fransiyanıń Limeyl ǵoridan tabılǵan, tas maydanına islengen «Kiyikler padası» súwreti hám Teyja qasındaǵı ǵordan tabılǵan suyekke islengen xayvonlar padasını sáwlelendiriwshi pát xarakterli.

1 2
1Kiyikler padası. Limeyldan tabılǵan súwret. Fransiya. Madlen asri. 2. Jayran, kiyik hám jabayı eshki. Kueva de la Arlana. valensiya, SHarqiy Ispaniya.
Joqarı paleolit dáwirinde adamlar jasaǵan mánzillerde tas, suyek, shaq, loydan jasalǵan xar qıylı háykelsheler de ushraydı. Relef (kóbirek onıń barelefi) tábiy tas maydanı yamasa diywal betindegi tegis emesliklerge qayta islew esabine jaratılǵan.
1 2 3

1. 
   At bası. Lasko Quran oqıwshı. Fransiya. Madlen asri. 2. Juǵırajaq túyequs. Petroglif. Fetssan. Afrika. 3. Buǵa. Petroglif. Fetssan. Afrika.
   

Xaykaltaroshlikda xam xayvonlar suwretin soǵıw keń orındı iyeleydi. Adam suwreti, ásirese, hayallar xaykali paleolit avrida keń ushraydı. «villendorf venerasi» (Avstriya ) dep atalǵan xaykali ataqlı bolıp tabıladı. Xaykal kolemi jixatidan úlken emes (bálentligi 0, 06 m), lekin kórinisi jixatidan monumental (Súwret 1).

1. Villendorf Venerasi.
Xaykelda artıqsha detallar joq. ol jaǵdayda bas bólim azmaz belgilengen, júz derlik islenbegen, tómen tárepinde túwellik joq. Lekin soǵan qaramastan, xaykal óziniń tolıqqonliligi, ishki kúshke tolıqlıǵı menen este qaladı. Lespug venerasi (Fransiya ) da ataqlı (bálentligi 14, 7 sm). Ol jaǵdayda hayal háykeli anıq dumaloq, súyri-sopaq, ellipis geometriyalıq sırtqı kórinislerden shólkemlesken. SHarqiy Evropa, Sibir, Orta Aziya erlerinen bunday hayallar xaykali kóplegen tabılǵan. Paleolit dáwirinde ámeliy-dekorativ kórkem óner úlgileri xam keń tarqala basladı. Buyımlardı naǵıs menen bezewge, túrli taqinchoqlarga, tumarlarǵa mútájlik payda bolǵanlıǵı arxeologlar tapqan hám tapıp atırǵan materiyaliq buyımlarda kórinetuǵın bolıp atır.