Tasdiqlayman” Qashqadaryo viloyati favqulodda vaziyatlar boshqarmasi boshlig’i polkovnik F. Mirzayev

“Tasdiqlayman”
Qashqadaryo viloyati favqulodda
vaziyatlar boshqarmasi boshlig’i
polkovnik F.Mirzayev

“_____”____________ 2022yil.

RUHIY TAYYORGARLIGI BO‘YICHA
REJA-KONSPEKT


MAVZU: №6 Favqulodda vaziyatlarni inson ruhiyatiga ta’siri.


O‘TKAZISH JOYI: O’quv xonasi boshqarma xududidagi dala o’quv maydoni.
O’QUV SOATI: (2 o’quv soati nazariy,).


MAQSAD: Qutqaruvchilarni favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga ruhiy tayyorlash. Ruhiy zo’riqish bosim va stress xolatlarni oldini olish.


O’QUV SAVOLLARI VA VAQT TAQSIMOTI:

Kirish qismi 5 daqiqa

Asosiy qism

1. Favqulodda vaziyatlarni inson ruhiyatiga

ko’rsatadigan ta’siri 25 daqiqa
2. Favqulodda vaziyatlarni inson ruhiyatiga ko’rsatadigan ta’siri va ulardan xolos bo’lish usullari 25 daqiqa


3. Favqulodda vaziyatlarda sarosima va qo’rquvni yengish 25 daqiqa

Yakuniy qism 10 daqiqa

KIRISH
Shaxsiy tarkibni tekshirish. Shaxsiy tarkibni mashg‘ulotga tayyorligini tekshirish. Ushbu mavzuning maqsadi va vazifasi mavzu dovomida uquv masalalarini tinglovchilarga tushuntirish. Mavzuning borish xaqida tushuntirib o‘taman.

ASOSIYO’QUV

Favqulodda vaziyatlar oldini olish, oqibatlarini bartaraf etish ishlarining samaradorligi qutqaruvchilarning bilim, ko‘nikma, maxoratidan tashqari ularning ruhiy holatiga ham bog‘liq. SHuning uchun qutqaruvchilarda o‘ziga bo‘lgan ishonch, tezkorlik, qat’iyatlilik kabi ruhiy holat bilan bog‘liq xislatlarnishakllantirishmuhimmasalahisoblanadi. Buxislatlarnima’lumketma-ketlikdashakllantirishmaqsadgamuvofiq.
Buninguchunqutqaruvchilardabirinchinavbatdaqiyinchiliklarhaqidatasavvurhosilqilishlozim. Bundaytasavvurga, qutqaruvchilarbilano‘tkazilayotgano’quvmashqlardarealqiyinchiliklarniko‘rsatishorqalierishiladi. Ammoqutqaruvchilardazaiflikhissishakllanmasligiuchunularniqo‘rqitibqo‘ymaslikkerak. Buninguchunsodirbo‘lishimumkinbo‘lganfavquloddavaziyatsharoitibilantanishtirishniketma-ketlikdavatartibbilanbajarishvabundaulargaijobiy, omadliharakatlarimkonihammavjudliginikengroqochibberishkerak. Misoluchunqutqaruvchiningqo‘ligafoydalanishiuchunberiladiganasbobanjomlarishonchliekanligigaishontirishyo‘libilanruhiyko‘tarinkilikhissiniuyg‘otishmumkin.
Keyinchaliktushuntirisho‘rniniqutqarishishlaribilanto‘g‘ridan-to‘g‘ritanishtirishegallaydi. Bunda, xavfliomillarnirealko‘rsatishmuhimahamiyatkasbetadi. Qutqaruvchiilgariko‘rmagan, eshitmaganvahisqilmaganhodisalarningbarchasijiddiyruhiyzo‘riqishgaolibkelishi, buesaxatoliklarvanoto‘g‘riqarorlargasababbo‘lishimumkin. Shuninguchunhamqutqaruvishlariningxavfliomillarinio’quvmashqlaridatashkiletishvabunitexnikvositalaryordamidanamoyishqilishzarur.
O’quvmashqidahaqiqatgayaqinlashtirilganharxilsharoitlardakerakliqutqaruvasbob-uskunalaridanfoydalanganholda, qutqaruvchidajasurlik, o‘ziniqo‘lgaolabilish, kuchliichkiruhiyzo‘riqishholatidahamprofessionalharakatlarniamalgaoshirishqobiliyatishakllanadi.
Bunganafaqatkengmiqyosdagiqutqaruvasboblaribilan, balkiqutqaruvishiniodatiyvositalaryordamidabajaribbo‘lmaydigansharoityaratishorqalierishishmumkin. Bundaynoodatiyholatlargaqutqaruvasboblariningishdanchiqishi, nafasolishballonlaridahavositugashi, alpinistikarqonlarninguzilibketishi, shaxsiytarkibningsafdanchiqishlarikiradi. 94 Keyinginavbatdatashabbusvamustaqilharakatlarshakllanishigaxizmatqiluvchisifatlarrivojlanishigayordamberuvchisharoityaratiladi.
Buninguchunqutqaruvishlarikomandiriningko‘rsatmalarigako‘ra “Mustaqilharakatqil!”, “Sharoitgaqarabjoyidahalqil!” kabibuyruqlarberiladi. O’quvmashqsharoitiningoddiybo‘lmagan, noaniqvayangielementlarbilanboyitilishikutilmaganvayangihodisalargaqat’iylik, sharoito‘zgaruvchanliginihisobgaoluvchiharakatlargadoimotayyorliknishakllantiradi. Bundantashqariharakatlarningyangiusullariizlanishgasababbo‘ladi, ijodiyfikrlashniuyg‘otadi, zukkolikni, o‘ziniqo‘lgaolabilishqobiliyatinirivojlantiradi, istalganvaqtdaqutqaruvishlarigashayliknioshiradi. Keyingibosqichdaavvaldano‘qitiladigano’quv (amaliy) rejalarnibirdanigao‘zgartirishmetodikusuliniqo‘llashmumkin.
Qutqaruvishlarigayaqinlashtirilgano’quvmashqlari, to‘satdane’lonqilingan “Yig‘in!” mashqlariniyuqorisur’atdao‘tkazish, sharoitningdoimiyo‘zgarishi, birdanigaqiyinlashtirilishihamshumaqsadgaxizmatqiladi. Kuchliruhiyzo‘riqishshartlarichidamlilik, o‘ziniqo‘lgaolish, charchoqchog‘idahamyuqoritezlikda, sifatliharakatqilaolish, idoraviysifatlarnirivojlantirishuchunkerakbo‘ladi. Bunafaqatog‘irsharoitniyaratishbilan, balkimurakkabmashg‘ulotlar, mashqlarvaqtininguzaytirilishi, hattokisoddamashqlarnihamko‘pmarotabaqaytarilishi, qutqaruvchilarcharchaganvaqtdadarso‘tishsoatlarininguzaytirilishibilanamalgaoshiriladi.
Haqiqiyqutqaruvishlariningshuvaboshqausullarinafaqatmaxsusruhiytayyorgarlikmashg‘ulotlarida, balkibarchaamaliymashg‘ulotlaridaqo‘llanilishimumkinvashart. Umumlashtiribolgandaqutqaruvchiniruhiyjihatdantayyorlashningketma-ketligiuchbosqichnio‘zichigaoladi: tashkillashtirishnimashqqilish, taktikmashg‘ulotlarvaqutqaruvishlarinishakllantirish. Shungako‘raruhiymo‘ljalqo‘yiladi, sharoityaratiladi, murakkabliliktanlabolinadi.
Birinchibosqich, muammovaqiyinchiliklarnibirgalikdaharakatlanibechishnio‘zichigaoladi. Bumashg‘ulotlarnibajarishdaoddiysharoitdagiharakatlarningqovushqoqligivao‘zarobir-birinitushunishigaerishiladi.
Ikkinchibosqich, favquloddavaziyatningmurakkabligidoimiyravishdaortibboradigansharoitdaqutqarishishlariningodatiyharakatlariishlabchiqiladi. Buguruhbo‘libo‘tadiganruhiytayyorgarlikningasosiybosqichihisoblanib, kengroqmiqyosdao‘tkaziladiganamaliymashg‘ulotlarnitalabqiladi. Qutqarishishlariningodatiyusullarinihisobgaolishdagianiqvahatolarsizharakatlarbubosqichningasosiyko‘rsatgichlaribo‘libxizmatqiladi. Bundabir-biriniyaxshitushunishvao‘zarohamjihatlikdaharakatqilaolishtajribasishakllanadi.
Uchinchibosqich, yuqoriprofessionalvaruhiyjihatdanmurakkabqiyinchiliklarniengishdaguruhjamoasinichiniqtirish, harqandayfavquloddavaziyatdaepchil, egiluvchanharakatqilaolishqobiliyatinishakllantirishnio‘zichigaoladi. Hattoqutqaruvishiningengkutilmagansharoitidahammurakkabvazifalarnitezvato‘g‘rihalqilishqobiliyatigaegabo‘lish, yangivaoldindantayyorbo‘lmaganqarorlarnibirgalikdatopibqabulqilishkerak. Buyuqoribosqichdaqutqaruvishlariningbarchaqiyinchiliklarimajmuaviytarzdanamoyonbo‘ladi. Ya’niilojsizvaziyatlaryuzagakeltiriladi, texnika, asbob-uskunalarvashaxsiytarkibningbiro’quvishartliravishdasafdanchiqariladivah.k.
Shundayqilib, qutqaruvchilarniruhiytayyorlashma’lumketma-ketlikdaolibborilishivabundaoddiydan - murakkabga, ma’lumdan – noma’lumgaprinsipigaamalqilinishilozim. Bundayketma-ketlikqutqaruvchilarniruhiytayyorlashdamuhimahamiyatgaega.
YuqoridakeltirilgantavsiyalarFavquloddavaziyatlarvazirligiqutqaruvxizmati, iqtisodiyotob’ektlariningqutqaruvtuzilmalarishaxsiytarkibinitayyorlashjarayonidaularningruhiytayyorgarligigae’tiborqaratishlozimliginiko‘rsatadi. Shuninguchun, ularnitayyorlash, qaytatayyorlashjarayonigaruhshunoslarnijalbetishmasalasidolzarbhisoblanadi.
Fuqaromuhofazasiinstituti “Qutqaruvchilarnitayyorlashmarkazi” o’quvdasturlarigaruhshunoslarningmavzularinikiritib, nazariyvaamaliymashg‘ulotlardaularniruhiyjihatdanchiniqtirish, oldilarigaqo‘yilganvazifanimustaqil, aniqvaxatolarsiz, tezlikdabajarishko‘nikmalarinihosilqilishmuhimdir. Zero, qutqaruvchilarningbujihatlarinichiniqtirishorqalifuqarolarimizninghayotiniasrabqolishgaerishiladi.
YAKUNIYQISM:
O‘tilganmavzunimaqsadinimohiyatinieslatish. Konspektlarniyuritilishinitekshirish. Mashg‘ulotnia’lo, qoniqarsizo‘zlashtirganlarnianiqlashvakeyingimashg‘ulotgavazifaqo‘yish.