Tasdiqlayman” Qashqadaryo viloyati favqulodda vaziyatlar boshqarmasi boshlig’i polkovnik F. Mirzayev

Relaksatsiyamashqlariturlari
Taxminan 2 daqiqadavomidatinchyoting, ko‘zlaryumilgan. Yotganxonangiznitasavvurqilishgaharakatqilibko‘ring. Avvaligafikranxonanidevorlarbo‘ylabaylanibo‘tishgaharakatqiling, so‘ngratanangizbo‘ylabboshingizdantovoningizgaqadarvaaksinchayo‘loling.
Engilnafasolingvabirzumnafasingizniushlabturing. Birvaqtningo‘zidabirnechasoniyagabarchamushaklaringiznibutuntanangizdagizo‘riqishnisezishgaharakatqilganholdataranglashtiring. 3 martatakrorlang. So‘ngbirnechadaqiqadavomidao‘zingiznibo‘shqo‘yganvabutuntanangizningog‘irliginixisqilishgadiqqatingiznijamqilgantinchyoting. Fikran, olayotgannafasingizchiqarayotgannafasingizdanbirqanchasovuqroqekanliginiqaydeting. Boshqabirornarsato‘g‘risidao‘ylamaslikkaharakatqiling.
Oyoqmushaklariuchunmashq. Oyog‘ingizningbarchamushaklarini – tovoningizdanbelingizgacha - birdanigataranglashtiring. Birnechasoniyadavomidatarangholdatuting, tarangliknihisqilishgaharakatqiling, so‘ngmushaklarnibo‘shashtiring. 3 martatakrorlang. Keyinbirnechadaqiqadavomidatinchyoting, o‘zingiznibutunlaybo‘shqo‘ying, bo‘shashganoyoqlaringizog‘irliginihisqiling.
Relaksatsiyamashqlariniyakunlayturib, chuqurnafasoling, nafasingiznibirzumushlabturing, barchamushaklaringiznitaranglashtiring: nafaschiqarayotgandamdamushaklaringiznibo‘shashtiring. SHundayso‘ngtepagaqarabbirozyoting. Endiko‘zlaringiznioching, birnechamartaularnimahkamyuming, yanaochingvaxuddiuyqudanuyg‘onganmahaldagidekmaroqlikerishing. Judasekinlikbilan, keskinharakatlarsizo‘tiring. Keyinxuddishundayastalikbilano‘rningizdanturing, ichkibo‘shashishingizningyoqimlihislariniuzoqroqushlabturishgaharakatqiling.
Diqqatnijamlash. Fikrnibirnuqtagajamlayolmaslikstressbilanbog‘liqomildir. Masalan, ishlaydiganayollarningko‘pchiligiuydauchtavazifanibajaradi: uybekasi, rafiqavaona. Buvazifalarningharbiriayolkishidanfikrnijamlashni, maksimaldiqqatnivatabiiyki, borkuchinisarflashnitalabetadi. Buvazifalarningharbiristressholatiniyuzagakeltiruvchibirqatorimpulslarnichaqiradi.
Sanoqdadiqqatnijamlash. Fikranasta 1 dan 10 gachasanang. Diqqatingizniushbusanashgajalbqiling. Agarbirorbirdaqiqadafikrlaringizsochilibketaboshlasavasanashgadiqqatingiznijamqilaolmaydiganholatdabo‘lsangiz, uholdasanashniboshidanboshlang. Sanashnibirnechadaqiqadavomidatakrorlang.
So‘zdadiqqatnijamlash. Sizdaijobiyhissiyotlarniuyg‘otuvchiyokiyoqimlixotiralaringizbilanbog‘liqqandaydirbirqisqaso‘znitanlang. Usevimlikishingizningismiyokibolaligingizdaota-onangizerkalabchaqirganlaqabingizyokisevimlitaomingiznomibo‘lishimumkin. Agarso‘zikkibo‘g‘indaniboratbo‘lsa, birinchibo‘g‘inninafasolishda, ikkinchibo‘g‘inninafaschiqarishdafikrantakrorlang.
Relaksatsiya-jamlashmashqlarinibirnechadaqiqadavomidatakrorlang. Joningizgategmagunchamashqqilishdadavometing. Mashqnitugatgach, kaftlaringizbilanqovoqlaringiznisilang, shoshilmayko‘zlaringizniochingvaqaddingiznirostlang. YAnabirnechafursatxotirjamstuldao‘tiring.
Aholiniruhiytayyorlashtadbirlariniishlabchiqayotgandanafaqatularningyoshi, jinsivaboshqaxususiyatlarini, balkidoimiyyashashjoyini (ishlabchiqarishmarkaziyokiqishloqjoy), shuningdekuyokibudasturasosidaisholibborishmo‘ljallanayotganshaxslarningkasbinihame’tiborgaolishzarur.
Bubirinchinavbatdarahbarlar, qutqaruvchilar, o‘to‘chiruvchilarvaboshqalargategishli. Ularvahima, shaxsiyhissiyotlargaberilishlari, ruhiyjarohatlarolib, ishqobiliyatlariniyo‘qotishlarimumkinemas. SHusababliodamlarnifavquloddavaziyatlardaharakatqilishgao‘qitishdaengto‘g‘riyo‘nalishbalanslanganma’naviyvaruhiytayyorgarlikhisoblanadi. Tayyorgarlikdano‘tayotganlarningushbutoifasio‘zigavabir-birigako‘makkakelishningoddiyruhiymalakavako‘nikmalarigaegabo‘lishikerak.
Muhimijtimoiy-ruhiyprofilaktikavazifalariqatorigaaholiniuzluksizamalgaoshirilayotganvaziyatto‘g‘risidaxabardorqilibturishkiradi. Ma’lumotlarto‘la, ob’ektiv, haqqoniy, aholiningo‘zigakelibolishigayordamberuvchibo‘lishikerak. Axborotninganiqvaqisqabo‘lishiuningtezroqetibborishigayordamberadi, axborotningumumanbo‘lmasligiyokikechikibberilishikutilmaganoqibatlargaolibkelishimumkin.
Ruhiytayyorgarlikningamaliyko‘nikmavamalakasiz, belgilanganme’yorlarniegallamasdanturibmavjudbo‘lishimumkinemas. Bu – daladaolibboriladiganmashg‘ulotlar, trenirovkalarvaayniqsa, fuqaromuhofazasio’quvmashqlaridavaziyatnirealsharoitgayaqinlashtirganholdamurakkablashtiribborishdemakdir. Masalan, yong‘ino‘chog‘idantashqaridaolovgabo‘lganruhiybarqarorlikkaerishib, “olovdanqo‘rqish” xissiniengibbo‘lmaydi, ya’nibirso‘zbilanaytgandanazariybilimqanchalikto‘g‘rivayaxshibo‘lmasin, birginaso‘zbilan, ya’niamaliyharakatlarsizinsondachidam, reaksiyatezligivaboshqayuqoriruhiysifatlarnikeltiribchiqaribbo‘lmaydi.
Gapimizningisbotisifatidafavquloddavaziyatlardagixatti-harakatlargatayyorlashsohasidanbirnechamisollarkeltiramiz.
“Olovdanqo‘rqish”niengish. Odamsakrabo‘taoladigankenglikdauzunzovurqaziladi. Ungaishlatibbo‘lingansolyarkayokiboshqayonadigansuyuqlikto‘ldirilib, yoqibyuboriladi. Olovdevorhosilbo‘lib, ta’limolayotganlarmuhofazakiyimikiyibyokimuhofazaniqobidasakrab, shuolovdevorustidano‘tadilar. Bunda, harehtimolgaqarshi, olovdevoriningikkitomonidansuvshlanglariushlaganodamlarturadilar.
“Balandlikdanqo‘rqish”niengish. Xodalardanto‘rtqavatliuymaketiquriladi. Balandlikdaxodaustidamashqqilinadi. Mashqqilayotganlarxavfsizliginita’minlashuchunularbeligaxavfsizlikkamarlaribog‘labqo‘yiladi. Albatta, xodaustidayurayotganlarningtuyg‘ularidastlabunchalikyoqimlibo‘lmaydi. Yokita’limoluvchilarbalandminoragachiqib, undanqutqarisharqoniyordamidapastgatushadilar.
“Suvdanqo‘rqish”niengish. Suvlito‘siqustigauzunligi 100 metrlitebranmako‘prikquriladi. Ta’limoluvchilarshuko‘prikustidanyurib, suvto‘siqdano‘tadilar.
Turlistressomillarigadoirruhiybarqarorlikyo‘laginimodellashtirishgabirnechamisollarkeltiramiz.
Balandlik. Binoningkamida 5-qavatiderazasidanorqabilanpastgatushishuchuntashqarigachiqish. Yokikamida 20 mbalandlikdatorkarnizdanyuribo‘tish.YOkishundaybalandlikdagitemirbetonto‘sindaharakatqilish.
Qorong‘ulik. Qorong‘ida (yoritishsiz) tekislikdagioddiylabirintdano‘tish. YOkiucho‘lchamlito‘siqli (pastga 0,5 m; yuqoriga – 1,5 metrgacha) labirintdano‘tish.
Yopiqfazo.Ichkidiametri 500 mmbo‘lganto‘g‘riquvuryokixuddishundaydiametrli 90-1200 burchakostidaulanganquvurichidano‘tish (quvurulanishjoyidanochiladiganbo‘lishikerak). Yokixuddishuningo‘zi, faqatnishablik 300 gacha.
Qattiqtovush. Yo‘laknibosibo‘tishdavomidastandartportlashpaketlariniportlatish (hajmikamida 25 m3, qatnashchidankamida 2 mnarida). YOkiyorituvchi-ovozberuvchi “Zarya-2”, “Plamya” yoki “Fakel” granatalariniportlatish (hajmikamida 150 m3, qatnashchidankamida 10 narida).
Yorqinyorug‘lik.YOrituvchimagniyaralashmasini (ko‘pibilan 3 g) yo‘laknibosibo‘tishdavomidaportlatish (qatnashchidankamida 5 mnarida).
Nafasolishyuklamalari. “Birtomonibilanosilgang‘o‘la” to‘sig‘iniengibo‘tish. Yokiloyqalangansuvga 5-6 mchuqurlikkatushib, uerdatexnologikoperatsiyanibajarish (masalan, boltniburash).
Nafasolishniqiyinlashtirish. Gaz (xlorpikrin, “Cheremuxa”) bilanzararlanganmaydonniavx-2 yoki “Dreger” apparatlaridatezishbajarganholdaballonlardahavokamqolganligito‘g‘risidagiogohlantirishbilanbosibo‘tish.

YAKUNIYQISM:

O‘tilganmavzunimaqsadinimohiyatinieslatish. Konspektlarniyuritilishinitekshirish. Mashg‘ulotnia’lo, qoniqarsizo‘zlashtirganlarnianiqlashvakeyingimashg‘ulotgavazifaqo‘yish.