Tashqi muhitning kishi organizmiga mexanik, elektrotermik, kimyoviy va nur ta’siri natijasida to'qima va a’zolarda anatomik va funksional o'zgarishlarning paydo boMishi shikastlanish deyiladi

bosqich. Muammoni hal qilish yo'llarini rejalashtirish. Rejalashtirish imkoni boricha bemor bilan birgalikda olib boriladi. Hamshira bemor holatini yengillashtirish, kasallik asoratlarining oldini olish, ya’ni bemorning sog‘ligi muammolarini hal qilish rejasini tuzadi va buni hamshiraning kuzatish kartasiga belgilab boradi.

bosqich. Rejalashtirilgan vazifani bajarish va uni hujjatlashtirish.

Bu bemorni parvarishlash va ma’lumotlarni navbatchi hamshiraga
topshirish uchun parvarishlash jarayonini qayd etib borishdir
5-bosqich. Yakuniy natijani, xulosani baholash yoki parvarish rejasi as0sida olib borilgan ishlardan ijobiy natija olingan yoki olinmaganligini baholash, agar kerak bo‘lsa, hamshiralik tashxisini o‘zgartirib, yangi tashxis asosida boshqa reja tuzish va muolajani shu asosda olib borishdan iborat. Xulosa qilib aytganda, hozirgi zamon talabiga javob bera oladigan yetuk hamshira «Qariyalarda hamshiralik parvarishi» faniga tayangan holda, qariyalarga nafaqat kasallik paytida, balki fiziologik qarish jarayoniga moslashish, toiaqonli hayot faoliyatini davom ettirishda yordamchi mutaxassis bo‘lishi shart.
MAVZU: _______________________________________________
_____________________________________________________________________
Qariyalardagi yurak xastaliklarining asosini aterosklerotik o‘zgalar tashkil etib, u geriatriyaning muhim muammolaridan biri hisobidi. Ateroskleroz 45-59 yoshlarda boshlanib, organizmning qarishini lashtiradi. Aterosklerozni rivojlantiruvchi omillar quyidagilardir:

• 
  Bemorning yoshi, jinsi.
  
• 
  Qonda xolesterin va lipoproteidlarning oshib ketishi.
  
• 
  Arterial bosimning oshib ketishi.
  
• 
  Chekish va spirtli ichimliklar ichish.
  
• 
  Qandli diabet.
  
• 
  Ovqat omillari, semizlik.
  
• 
  Asabiylashish, ko‘p hayajonlanish. Irsiy omillar.
  
• 
  Kam harakatlanish.
  

Qon ivuvchanligining izdan chiqishi.
Ateroskleroz rivojlanishidagi asosiy omil giperlipoproteinemiyadir. Aterosklerozning ko‘p uchraydigan belgilari: aorta sklerozi, kardioskleroz, miya tomirlari sklerozidir. Aterosklerozning oldini olish uchun uni keltirib chiqaruvchi omillar kerak. 40 yoshdan oshgan barcha bemorlarda xolesterin, 'di, fciglitserid va lipoproteidlar miqdori tekshiriladi va ateroskleroz iqlanadi. Bemorlarga xolesteringa boy bo‘lmagan ovqat va turmush fcrzini o‘zgartirish buyuriladi. Antisklerotik moddalar. Bu moddalar 3 guruhga bo‘linadi;

1. 
   Xolesterinni ichaklardan so‘rilishiga qarshilik qiluvchi moddalar; iiosponin, polisponin, dengiz karami.
   
2. 
   Xolesterinni parchalovchi moddalar: linetol, araxiden, xolesteramin.
   

3. Xolesterin hosil bo‘lishiga qarshilik qilmxhi moddalan klofibrayt, miskleron, atromiden. Bundan tashqari, o’t haydovchi vositalar, lipotrq) moddalar (xolin, .metionin, letsitin), yod preparatlari, askorbin kislotasi ham xolesterin miqdorini kamaytiradi. Nikotin kislotasi, В , В, E, P vitaminlari aterosklerozning oldini olish va davolashda qo‘llaniladi.
IV.1.2. Yurakning ishemik kasalliklari
Qariyalarda yurakning ishemik kasalliklari yurak toj arteriyalarining torayib qolishi va miokard ishemiyasining paydo bo‘lishi - ateroskleroz oqibatida kelib chiqadi. Aterosklerozni keltirib chiqaruvchi omillar va qarilikdagi o‘ziga xos o‘zgarishlar yurak kasalliklarini ortishiga sabab bo‘ladi. Eng ko‘p uchraydigan yurakning ishemik kasalliklari: stenokardiya, miokard infarkti, aterosklerotik kardioskleroz va koronar yetishmovchiligi hisoblanadi.
Stenokardiya