Tashqi muhitning kishi organizmiga mexanik, elektrotermik, kimyoviy va nur ta’siri natijasida to'qima va a’zolarda anatomik va funksional o'zgarishlarning paydo boMishi shikastlanish deyiladi

Kechki simptomlar klimakterik sindromini xafvli simptomlari hisoblanadi. Bu simptomlar menopauza boshlagandan so'ng 5-10 yil o4gach yuzaga keladi. Osteoporoz skelet kasalligi suyak hajmining kamayishi, yurak qon tomirlar kasalligi (yurak va tomirlar baseynida o4kir holatlar, yurak ishemik kasalligi xuruji) depressiya, Alsgeymer kasalligi. Osteoporoz katta ahamiyatga ega spirtli ichimliklar ichish, chekish, ovqat rasionida kalsiy yetishmasligi, menopauzani erta boshlanishiga va darmonsizlik, tez-tez charchash, dumg^aza va bel sohasida og‘riq, tez-tez suyak sinishlari kabi belgilar paydo boMadi.
Klinik tekshirish perimenopauza davrida shikoyat va anamnezni so'rab-surishtirish, umuniiy va ginekolog tekshirish, genital organlar va коМчгак bezlarni ultratovush apparati yordamida tekshirish, glyukoza micjdorini aniqlash, qon bosimini oMchash, tana vaznini bo^yiga nisbatan numosabatini aniqlash. Umumiy quvvatlovchi vositalar, ratsional gigiycnik rcjim yoshi o4gan ayollarga tavsiya etiladi. Ovqat rasioniga mcva, sab/avot va vitamin preparatlari tavsiya etiladi. Vitamin A anligistamiii xususiyatga ega vitamin С lipid almashuviga ta’sir etadi. Vitamin \\ gipoli/dagi qon almashinuvini yaxshilaydi. Hozirgi vaqtda klimatcrik bu/ilishlarni davolashda o‘rinbosar gormonal terapiya eng effektiv davolasl) usuli hisoblanadi. Postmenopauzal buzilishlarni oldini olish va davolash uchun o'rinbosar gormonal terapiya qoMlaniladi.
1. Qisqa muddatli tuxumdonlar yetishmasligini ilk simptomlarini bartaraf
etishga qaratilgan 3-6 oy muddat davomida tavsiya etiladi. 2. Uzoq (himoya) muddatli terapiya kechki metobolitik buzilishlar va Alsgeymer kasalligini davolashda qollaniladi.
0‘rinbosar garmonol terapiya. Qisqa muddatli: simptomlarga terapevtik ta’siri, neyrovegetativ, kosmetik, psixologik, urogenital ta’siri.
Uzoq muddatli: osteoporoz, IBS, depressiya, Alsgeymer kasalligining oldini olish maqsadida qoMlaniladi.
0‘rinbosar gormonal terapiya maqsadida estrogenlar bilan gestagenlar kombinatsiyasi, estrogenlar bilan anderogenlar kombinasiyasi, monoterapiya progestinlar yoki androgenlar qoMlaniladi.
Klimakterik davrda patologik klimaks si^idromining oldini olish va garmonlar bilan davolash. 1. Tabiiy estrogenlar yoki uning analoklari (1 ip estradiol, estradiol vererat). 2. Estragenlar dozasi prolifrasiya fazasidagi miqdoriga teng. 3. Estragenlarni progestinlar yoki androgenlar bilan kombinasiyada berish mumkin. 4. Osteoporo, miokard infarkti va insultni oldini olish uchun 5-7 yil davomida gormonal terapiya otkaziladi.