Tashqi muhitning kishi organizmiga mexanik, elektrotermik, kimyoviy va nur ta’siri natijasida to'qima va a’zolarda anatomik va funksional o'zgarishlarning paydo boMishi shikastlanish deyiladi

Birinchi bosqich. Zararsizlantirish (dezintoksikatsion terapiya); umumiy davolash 40 % li 20 ml glukoza bilan 5 % li 5,0 askorbin kislotasi tomir ichiga 15 kun, 5 % li unitiol 3-5 ml 6-10 marta mushak orasiga; 30% li tiosulfat natriy 15-20 ml 10- 15 marta tomir ichiga; 0,9% li natriy xlor 1-2 litr tomir ichiga tomchilatib yuboriladi; gemodez, reopoliglukin 400,0 ml tomir ichiga 4-5 kun, 25 % li magneziy sulfat 5-10,0 ml eritmasiga 40 % li glukoza qo‘shib tomir ichiga 14 kungacha yuboriladi. Vitamin B,2 1000 mg, B^ 100 mg, nikotin kislotasi katta dozada beriladi. Abstinent holatlarda va surunkali davrlarda qo‘llaniladi. Abstinent holatida vegetativ astenik asab o‘zgarishlarida nootrop dorilar, fenazepam 1-2 mg, 0,5 % li seduksen 2-4 ml, pirroksin 1-3 ml 2-6 marta qilinadi. Ruhiy o‘zgarishlarda aminazin, tizersin, galoperidol, teralin, melleril, depressiyada amitriptilin buyuriladi.
Ikkinchi bosqichda davolash kasallikka, ichkilikka moyil- likni bartaraf etishdan iborat, bunda psixoterapiya usullari ham

155



Mavzu: ________________________________________________________________
________________________________________________________________
Ayollarda 35 yoshdan keyin anovulyator hayz sikli kuzatiladi, tuxum- ionning reproduktiv faoliyati buziladi, hayz sikli muntazam bo4ib turadi, •enopauzaga 4 yil qolganda hayz sikli buziladi. 0’tish davrida hayz sikli 4 turga ajratiladi: 1. Muntazam takrorlanib imivchi. 2. Muntazam takrorlanib turuvchi sikl kun yoki haftalab, ayrimlarda oylab hayz siklining to‘xtashi bilan almashinib turadi. 5. Oligoamenoreya hayz qonining kam kelishi va bachadondan. 4. Oligoamenoreya disfunksional qon ketishlar bilan almashinib turadi. 5-10% ayollarda hayz sikli menopauza davrida muntazam boMib WBzdi, estrogen yetishmasligi kuzatilmaydi. Simptomlar kelib chiqishi laqtiga qarab erta, o'rta, kechki simptomlarga boMinadi. Ertangi simptomlar menopauza boshlanishi bilan boshlanib, 1-5 yilgacha davom ctadi. Bular orasida isib ketish, ko‘p terlash, bosh og'rig'i, gipo va gipertenziya, qaltirash, yurakni tez urishi va psixoemosional (uyquchanlik, mlsizlik, depressiya, qo‘rquv, eslash qobiliyatining buzilishi, libido lishqiy moylning susayishi). Psixoemotsional buzilishlar klimakterik depressiya emosional rfektiv sindromlami yuzaga kelishi; kavfiyatning tushkunligi, o‘ziga n atrofdagi odamlarga nisbatan qiziqishning yo‘qolishi, holdan toyishi, rquv, bezovtalik, qarilik oldidagi qo'rquv, tez jahl chiqishi, o‘z-o‘zi- 4» yigiash, ayrimlarda agressivlik, jahildorlik, dushmanhk kabi fazilatlar bcatiladi. Kognitiv buzilishlar ish qobiliyatini susayishi boshqa faoliyat Han shug'ullanishi, eslab qolish qobiliyatini susayishi. Seksual buzilishlar idiqiy mayilligini susayishi, jinsiy aktivlik saqlanib qoladi, ayrim ayollarda, iksincha libido zo‘rayadi. Endokrin metabolitik buzilishlar tana vaznining ortishi, bel va son aylana indeksining oshishi, suyuqlikning ushlanib qolishi natijasida shish paydo boMish, dispepsiya, bugnlardagi og‘riq, ko'krak bezlarining kattalashishi, ko‘p suv iste’moi qilishi.