“Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi” ta’lim yo’nalishi Baxtiyorova Mohira Doniyor qizining

II-BOB UMUMTA'LIM MAKTABLARIDA TASVIRIY SAN'AT DARSLARIDA ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR QO'LLASHNING METODIKASI
2.1. Naturaga qarab rasim ishlash darsida zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo'llanilishi
Bugungi kunda jamiyat, uning ishlab chiqarish jarayoni va ilm- fani, san'ati va madaniyati talab darajasida rivojlantirish uchun uning barcha sohalari texnologiyalarini yangilash, yangi tizim texnologiyasiga olib o'tish vazifasi ko'ndalang bo'lib qolmoqda. Shunga ko'ra, mamlakatimizda ilm-fan, ta'lim-tarbiya va ma'naviyat masalasi bo'yicha qator qarorlar, qonunlar qabul qilinib, xalq ta'limi tizimini yangi pedagogik tizimga o'tkazish va uni amalga oshirishda yangi pedagogik texnologiyani amaliyotga kiritishni asosiy vazifalar qatoriga olib chiqdi.
Chunki mamlakatimizning ilm-fan, ta'lim jarayoni va pedagogik texnologiyasi mutaxassis pedagog kadrlar tayyorlashda eng mullim vazifa bo'lib qolmoqda. Buning boisi ta'lim tizimi bugungi kunda xalq ta'limi oldiga qo'yilayotgan vazifalami bajara olmayotgani bilan bog'liq.
Shunga ko'ra, mustaqilligimizning dastlabki kunlaridanoq, mam- lakatimizda xalq ta'limini yangi pedagogik tizimga o'tkazish, uni tola isloh qilish va undagi o'qitish texnologiyalarini yangi pedagogik texnologiya bilan almashtirish vazifasi jadal kirib borilyapti.
Pedagogik texnologiya
Pedagogik texnologiya tushunchasi bizga endigina kirib kelmoqda. Pedagogik texnologiya masalasi va unga ta'rif berish XX asr o'rtalarida paydo bo'lib, juda ko'plab pedagog olimlar tasarrufidagi muhim vazifa bo'lib, unga turlicha qarashlar, fikrlar, mulohaza va ta'riflar berilgan.
Pedagogikaning bu masalasi bilan AQSH, Angliya, Yaponiya, Polsha, Italiya, Rossiya, Vengriya kabi mamlakatlarda pedagog olimlar jiddiy shug'ullanib, ular pedagogik texnologiyaning turli tomonlarini, o'ziga xos xususiyatlarini o'rganib, uning takomillashuviga o'z hissalarini qo'shib kelishgan.
Bugunga kelib, pedagogik texnologiyani qo'llashga kirishayotgan mamlakatlar ortib bormoqda. Ular o'qitilayotgan o'quv fanla- rining har birini o'qitishdagi an'anaviy texnologiyalami takomil- lashtirish va yangilashga astoydil kirishmoqda. Chunki bugungi jamiyat taraqqiyoti shuni talab qilayotir.
Shu boisdan pedagogik texnologiyani mukammal holda o'rganib chiqish, unga ta'rif berish, uni yanada takomillashtirib, maktab faoliyatiga tatbiq etish har bir ilg'or, jadal rivojlanayotgan marnlakatlar maktablarida o'qitiladigan O'quv fanlarining pedagog olimlari zimmasiga muhim vazifa bo'lib tushmoqda.
Ma'lumki, pedagogik texnologiyaga dunyoning ko'plab taniqli pedagoglari ta'rif berib, uning o'ziga xos xarakteri va ilmiy-amaliy xususiyatlarini ko'rsatib o'tishgan.
Yaponiyalik pedagog Olim T. Sakomoto ”O'qitish texnologiyasi - bu o'qitishning maqbulligini ta'minlovchi yo'l-yo'riq - lar tizimi bilan bog'liq bilimlar sohasi" mazmunida ta'rif bergan bo'lsa, rus pedagogi V. Bespalko "Pedagogik texnologiya - bu o'qituvchi mahoratiga bog'liq bo'lmagan holda pedagogik muvaf- faqiyatni kafolatlay oladigan o'quvchi shaxsini shakllantirish jarayonining loyihasidir» deb ta'rif beradi. Yana bir rus pedagog olimasi N. Talizina "O'qitish texnologiyasi - bu o'quv jarayonini nima real tavsiflasa, o'sha, o'qituvchiga o'matilgan maqsadlarga erishishi uchun nimaga tayanish zarur bo'lsa, o'sha" degan fikrni bayon etadi, shuningdek, "O'qitish texnologiyasi belgilangan o'quv-maqsadga erishishning oqilona usullarini aniqlashdan iborat» ekanligini qo'shimcha qiladi.
Xulosa qilib aytish kerakki, T. Sakomoto, I. Lemer, N. Talizina, V. Bespalko, G. Selevka, V. Monoxov, M. Choshonov, B. Blum, M. Matyushkin, M. Maxmutov, T. Nazarova, T. Ilina, Y. Babanskiy, M. Klam kabi olimlar pedagogik texnologiyaning eng zamonaviy, samarali didaktik asoslarini, metodik uslublarini turli nuqtayi nazardan tahlil qilib berishgan.
Mamlakatimizning mustaqillikka erishishi va ta'limning yangi tizimga o'tishi munosabati bilan o'qitish texnologiyasini yangilash zaruriyati paydo bo'ldi. Bu, o'z o'rnida, jahonning ilg'or mamlakatlarida yaxshi samara berayotgan ta'lim texnologiyalarini o'rganib, ulardan ijodiy foydalanishni taqozo etmoqda.
O'yin yorqin va aniq va erishish mumkin bo'lgan maqsadlarga ega bo'lishi kerak. Bolalar g'ayrioddiy va chiroyli hamma narsaga jalb qilinadi. Asosan, o'yinlar dars-tanlov, dars-sayohat shaklida o'tkaziladi. Bunday darslarda o'quv vazifalari muvaffaqiyatli hal qilinadi, mavzu bo'yicha o'rganilgan tushunchalar umumlashtiriladi va birlashtiriladi, bilim va ko'nikmalar nazorat qilinadi, lekin shu bilan birga, maktab o'quvchilarining e'tibori birinchi navbatda o'yin maydoniga qaratiladi. Shunday qilib, o'quv materialini hissiy idrok etishni oshirish orqali jismoniy va aqliy ortiqcha yuklanishning oldi olinadi. O'yin texnologiyalari o'qituvchilar tomonidan boshlang'ich bosqichdagi barcha darslarda qo'llaniladi. Tadqiqot ijodiy faoliyati innovatsion pedagogik vositalar va usullar arsenalida alohida o'rin tutadi. O'qituvchi uchun asosiy narsa - bolalarni o'ziga jalb qilish va "yuqtirish", ularga o'z faoliyatining ahamiyatini ko'rsatish va ularning qobiliyatlariga ishonchni shakllantirishdir.
Dizayn va tadqiqot texnologiyasi. Loyiha usuli - bu innovatsion ta'lim texnologiyasi bo'lib, unda talabalar bosqichma-bosqich, mustaqil ravishda yoki o'qituvchi rahbarligida, rejalashtirish, ishlab chiqish, bajarish va yanada murakkab loyiha vazifalarini ishlab chiqarish jarayonida yangi bilimlarni oladilar. Shunday qilib, men o'rgangan hamma narsa, men nima uchun kerakligini va bu bilimlarni qayerda va qanday qo'llashim mumkinligini bilaman - bu ko'plab ta'lim tizimlarini o'ziga jalb qiladigan loyiha usulini zamonaviy tushunishning asosiy tezisi. Loyiha metodi talabalarning kognitiv qobiliyatlarini rivojlantirishga, o'z bilimlarini mustaqil ravishda qurish qobiliyatiga, axborot makonida harakat qilish qobiliyatiga va tanqidiy fikrlashni rivojlantirishga asoslangan. Loyiha usuli har doim o'quvchilarning mustaqil faoliyatiga yo'naltirilgan - individual, juftlik, guruh, talabalar ma'lum vaqt davomida bajaradilar. Ushbu yondashuv o'rganishga guruhli yondashuv bilan organik tarzda birlashtirilgan. Loyiha usuli har doim qandaydir muammoni hal qilishni o'z ichiga oladi, bu bir tomondan, turli xil usullar, o'quv qo'llanmalaridan foydalanishni, boshqa tomondan, fan, texnika, texnologiyaning turli sohalaridagi bilim va ko'nikmalarni birlashtirishni o'z ichiga oladi. , va ijodiy sohalar. Loyihalarni amalga oshirish natijasida amalga oshirishga tayyor bo'lgan aniq natija bo'lishi kerak. Bunday natijaga erishish uchun o`quvchilarni mustaqil fikrlashga, muammolarni topishga va yechishga o`rgatish, shu maqsadda turli sohalardan bilimlarni jalb qilish kerak.
Tugallangan loyihalarning natijalari, ular aytganidek, "aniq" bo'lishi kerak: agar bu nazariy muammo bo'lsa, unda aniq echim; agar u amaliy bo'lsa, aniq natija. Loyiha usuli o'quv va kognitiv faoliyatni tashkil etish usullaridan biri sifatida qo'llaniladi va kichik yoshdagi o'quvchilarda asosiy kompetensiyalarni o'rganish, rivojlantirish jarayoniga ijodiy xususiyat berish uchun qiziqish uyg'otadi: intellektual, kommunikativ, tadqiqot va boshqalar. talabalarning ijodiy qiziqishlarini rivojlantirish, o'z bilimlarini mustaqil ravishda loyihalash qobiliyati, axborot makonida harakat qilish ko'nikmalari, tanqidiy fikrlashni rivojlantirish asosida. Loyihani amalga oshirish natijasida talabalarning ishtiyoqi oshadi, faol amaliy faoliyat qobiliyati rivojlanadi, hamkorlik aloqalari, birgalikdagi ijodiy faoliyat uchun sharoitlar yaratiladi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, mustaqil ravishda yoki sinfdoshlar bilan muloqotda olingan va nazorat qilinadigan bilimlar alohida qadriyat va ahamiyatga ega bo'ladi. Birgalikda mulohaza yuritish, haqiqatni izlash qo'shimcha ma'lumot manbalari bilan ishlashni talab qiladi; tahlil qilish, sintez qilish, umumlashtirish ko'nikmalarini rivojlantirish. Zamonaviy ta'lim texnologiyalaridan foydalanish o'quvchilarning yangi kompetensiyalarini shakllantirishga yordam beradi.
Salomatlikni tejaydigan texnologiyalar - bu o'quvchilarda salomatlik madaniyatini, uni saqlash va mustahkamlashga yordam beradigan shaxsiy fazilatlarni tarbiyalashga qaratilgan psixologik-pedagogik texnologiyalar, dasturlar, usullar. Salomatlikni tejaydigan texnologiyalar - bu bolani maktabda o'qitish, o'quv jarayonini oqilona tashkil etish, o'quv va jismoniy faoliyatning o'quvchilarning yosh xususiyatlariga muvofiqligi, o'quvchining zarur, etarli va oqilona tashkil etilgan harakat rejimi. Salomatlikni tejaydigan texnologiyalar - bu barcha ta'lim sub'ektlarining ma'naviy, hissiy, intellektual, shaxsiy va jismoniy salomatligini saqlash, mustahkamlash va rivojlantirish uchun maksimal sharoitlarni yaratadigan tizim. Ushbu texnologiyaning natijasi sinfda, maktabda qulay hissiy va psixologik muhitni yaratishdir. Salomatlikni tejaydigan texnologiyalar sinfda ham, darsdan tashqari mashg‘ulotlarda ham qo‘llaniladi. O'z sog'lig'iga mas'uliyatli munosabatni shakllantirish zamonaviy inson muvaffaqiyatining zaruriy shartidir. Darsning barcha bosqichlarida sog'liqni saqlashni tejaydigan yondashuvni kuzatish mumkin, chunki u faoliyatning aniq almashinuvini ta'minlaydi.
Mamlakatimizda pedagogik texnologiya bilan muntazam holda, jiddiy shuXullanib kelayotgan taniqli pedagoglardan biri professor N. Sayidahmedov bo'lib, u pedagogik texnologiyaning jahon pedagogikasidagi talqini, uning mazmun-mohiyatini atroflicha tahlil qilib chiqadi. Bu sohadagi pedagogik qarashlarini o'zining 2003-yili nashr etilgan «Yangi pedagogik texnologiyalar» ilmiy-pedagogik asarida to'la-to'kis bayon etadi.