Tebranishlar nazariyasi

 
Xulosa:
Dinamik о‘zgaruvchilarning vaqtga bog‘liqligi sinus yoki kosinus funksiyasi 
orqali berilgan, eng sodda hol, garmonik tebranishlar deyiladi: 
)
sin(




t
A
x
. 
bu yerda x – dinamik о‘zgaruvchi, о‘zgarmas kattalik A tebranishlar 
intensivligi, “qamrovi”ni xarakterlaydi va amplituda deyiladi, 

kattalik 
chastota deyilib, u tebranishlar davri T bilan 
T
/
2



kо‘rinishda 
bog‘langan. 

kattalik tebranishlar fazasi deyiladi. 
Hamma bir erkinlik darajali barcha sistemalar uchun “harakatlanuvchi 
element” ning muvozanat holatidan siljishining vaqtga bog’liqlik tenglamasi 
quyidagicha aniqlanadi: 
Bu tenglik asosida sodir bo’layotgan tebranishlar garmonik tebranishlar 
deyiladi. 
Ixtiyoriy yo’nalishda tebranuvchi mayatnikni masalan:ikkita yo’nalishda 
tebranuvchi mayatnikning holatini tavsiflash uchun ikkita koordinata zarur 
bo’ladi.Demak bunday sistemaning erkinlik darajasi ikkiga teng. 
Biz tebranishlarni juda kichik burchaklarda ko’ramiz.Agar katta 
burchaklarda ko’radigan bo’lsak har xil nochiziqli tebranishlar hosil bo’lishi 
mumkin.Kichik burchak deganimiz qanchalargacha bo’lishini baholab 
ko’raylik. 
Misol uchun
ga teng.Demak ko’rinib turibdiki 
ga teng 
bo’lmoqda.Demak bu kichik burchak hisoblanadi. 

---

18 
Boshqa 
tomondan 
bo’lsa 
bunda 
.ga tengbo’ladi.Bundan ko’rinib turibdiki 
.Demak 
tebranishlar uchun (1) tenglamani yoza olmaymiz.Kichik 
tebranishlar burchagi taxminan ko’pi bilan 
atrofida bo’lishi kerak. 
Demak yuqoridagi mulohazalarga tayanib (5) tenglamani quyidagi 
ko’rinishda yozishimiz mumkin. 
 

---

19 
 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 
1. В.И.Балакший. А.А.Белов. Т.Б.Косых, Ю.И.Кузнецов 
“Физика колебателных явлений в примерах и задачах” 
2. В.А.Алешкевич, Л.Г.Деденко, В.А.Караваев “Колебания и 
волны” 
3. А.П.Кузнецов , С.П.Кузнецов , Ю.В.Седова “Нелинейный 
минимум в теории дискретных отображений” 
4. Internet ma’lumotlari.