Телекоммуникациянинг бирламчи сигналлари ва уларнинг физик тавсифлари, узатиш каналлари ва уларнинг характеристикалари, меъёрлари

Қолдиқ сўниш деб, каналда берилган частотадаги хамма сўнишлар (а) йиғиндисидан, хамма кучайишлар (S) йиғиндисидан айирмаси орқали аниқланувчи ишчи сўнишга айтилади.

• Қолдиқ сўниш деб, каналда берилган частотадаги хамма сўнишлар (а) йиғиндисидан, хамма кучайишлар (S) йиғиндисидан айирмаси орқали аниқланувчи ишчи сўнишга айтилади.
• а колд=Σ а ―ΣЅ
• Каналдаги кириш ва чиқиш қаршиликларни назарда тутган холда қолдиқ сўнишни каналнинг киришидаги ва чиқишидаги узатиш сатхларининг фарқи орқали хам аниқлаш мумкин:
• аколд=ркир ― рчик
• (Ркир - каналнинг киришидаги узатиш сатхи)
• (Рчиқ -каналнинг чиқишидаги узатиш сатхи)
• Ркир=0 эканлиги хисобга олинса Рчиқ=-аколд
• Қолдиқ сўниш 800 Гц ли частотада меъёрлаштирилади. Каналнинг икки симли қисми учун қолдиқ сўниш: ақолд=7 дБ, каналнинг 4 симли қисми учун қолдиқ сўниш ақолд=-17 дБ га тенг. Қолдиқ сўнишни меъёрдан оғиши (800 Гц ли часттотада) одиий ТЧ канал учун (яъни транзит уланишларсиз) 1 дБ дан ошмаслиги лозим.Қолдиқ сўнишни меъёрдан ошиши сигнал сатхини пасайишига олиб келади ва сигналга таъсир қилувчи шовқинларнинг сатхи ошади. Қолдиқ сўнишнинг меъёрдан пасайиши эса, ночизиқли бузилишларни юзага келишига сабаб бўлади, қўшимча гармоникалар туфайли каналлараро бир-бирига ўтишлар ҳосил бўлади. Қолдиқ сўнишнинг частотага боғланиши каналнинг амплитуда-частотавий характеристикаси (АЧХ) дейилади.

Агар бу боғланиш ТЧ каналнинг 0,3...3,4 кГц частота оралиғида доимий бўлса, унда каналда амплитуда - частотавий бузилишлар АЧБ бўлмайди. ТЧ каналнинг частота оралиғида қолдиқ сўнишнинг частотага боғлиқ бўлмаган характеристикасини амалга оширишни иложи йўқ. Бунга жуда кўп омиллар таъсир қилади, биринчи навбатда кучайтиргичларнинг, трансформаторларнинг, фильтрларнинг (айниқса каналнинг оралиқ фильтрлари) реал АЧХси. Шунинг учун қолдиқ сўнишнинг қиймати ҳар хил частоталарда турлича.Шунга қарамасдан, АЧБ лар мумкин бўлган қийматдан ошиб кетмаслиги учун,ТЧ каналнинг таклиф қилинган АЧХ ни қўллаш мақсадга мувофиқдир. Битта ва ўн иккита кетма - кет уланган оддий ТЧ каналлар учун 800 Гц ли частотада қолдиқ сўнишни номинал қийматдан оғишини меъёрлаштириш қийматлари ,2.1.- а,б расмларда кўрсатилган. Пастки чегара, икки томонлама каналларни ташкил қилганда узатилаётган бирорта частотада генерация юзага келмаслик шартига биноан танланган.Юқоридаги поғонасимон чегара, текширишлар натижасида канал бўйлаб телефон сигналлари узатилганда мумкин бўлган АЧБ учун олинган.

• Агар бу боғланиш ТЧ каналнинг 0,3...3,4 кГц частота оралиғида доимий бўлса, унда каналда амплитуда - частотавий бузилишлар АЧБ бўлмайди. ТЧ каналнинг частота оралиғида қолдиқ сўнишнинг частотага боғлиқ бўлмаган характеристикасини амалга оширишни иложи йўқ. Бунга жуда кўп омиллар таъсир қилади, биринчи навбатда кучайтиргичларнинг, трансформаторларнинг, фильтрларнинг (айниқса каналнинг оралиқ фильтрлари) реал АЧХси. Шунинг учун қолдиқ сўнишнинг қиймати ҳар хил частоталарда турлича.Шунга қарамасдан, АЧБ лар мумкин бўлган қийматдан ошиб кетмаслиги учун,ТЧ каналнинг таклиф қилинган АЧХ ни қўллаш мақсадга мувофиқдир. Битта ва ўн иккита кетма - кет уланган оддий ТЧ каналлар учун 800 Гц ли частотада қолдиқ сўнишни номинал қийматдан оғишини меъёрлаштириш қийматлари ,2.1.- а,б расмларда кўрсатилган. Пастки чегара, икки томонлама каналларни ташкил қилганда узатилаётган бирорта частотада генерация юзага келмаслик шартига биноан танланган.Юқоридаги поғонасимон чегара, текширишлар натижасида канал бўйлаб телефон сигналлари узатилганда мумкин бўлган АЧБ учун олинган.
• Реал ТЧ каналлардан қолдиқ сўниш оғишини частотавий боғланиши, меъёрланадиган чегарадан чиқмаган ҳолда кетма-кет ўзгариши лозим.
• Канал олиб келадиган фазалар сурилишини частотага боғланиши каналнинг фаза частотавий характеристикаси (ФЧХ) дейилади.