Tema №1. Klimat ózgeriwin keltirip shıǵarıwshı derekler hám faktorlar. Reje

Metan-ıssıkxana gaziniń ekilemshi turi.Tas kómir hám tabiiy gazdiń islep shıǵarıwda sırqıp aǵıwı truba ótkizgishler biomassasının janıwlarında tógiw jaylarında (biogazdıń kuram bólimine uqsas) sonday-aq awıl xojalıǵında (sharwashılıq, salıgershilikde) hám basqalarda ajralıp shıǵadı. SHarwa malların baǵıwda, tóginlewde, kómir jaǵıwda ham basqa derekler jılına .
Million tonna metn shıǵıwına alıp keledi. Atmosferada haywanlar metan muǵdarı onsha ulken emes biraq onıń ıssıqxana samarası yamasa global ısıw potensialı CO₂ ge qaraganda
21 márte kushli.
Azottıń oksidi ıssıkhana gaziniń ushinshi turi. Onın tásiri CO₂ ge qaraǵanda 310 mártebe kushli, biraq ol atmosferada onsha ulken bolmaǵan mugdarda bar. Atmosferada hayuanlar hám ósimlikler sonday-ak tirishilik iskerligi nátiyjelerinde koriledi.
Atmosferadaǵı ıssıkxana gazleri konsentratsiyası ósiwi. Issıqxana gazleri konsentratsiyası (korbanat angidrid gazi, metan, azottıń oksidi) XX ásir dawamında ósedi, házirde bolsa bul ósiw jánede tez ken eń jaymaqta. CO₂ konsentratsiyası 1750 jılǵa shekem 280 ppm (bólimlerden millionga shekem), 2000 jılǵa shekem 370 ppm ǵa ósedi, 2100 jılda CO2 konsentratsiyası 540 dan 970 ppm átirapında tiykarınan dunya energetikasınıń rawajlanıwına qarap baradı. Issıkxana gazleri atmosferada uzaq muddet parqlanıp turadı. Barlıq CO₂ shıǵındılarınıń teń yarımı atmosferada 50-200 jıl qaladı, bul waqıtta onın qalǵan yarımı okeanlarǵa , qurǵaqlıq ham osimlikler álemine sorıladı.
Temanı ózlestiriw ushın sorawlar.

1.Klimat ozgeriwiniń tabiiy hám antropogen sebepleri nelerden ibarat?

2. Klimat ózgeriuine sebep bolıwshı ishki ham sırtkı faktorlarǵa neler kiredi?
3. klimat ózgeriuine sebep bolıwshı antropogen tásirlerge anıq mısallar keltirin
4. Klimat ózgeriwine ıǵallıqtıń hám temperaturanıń tásiri?
5. Qanday gazler «Issıqxana gazleri» deyiledi?
6. «Issıqxana gazleri» ne sebep bolıwshı tiykarǵı faktorlar nelerden ibarat?
7. atmosferadaǵı ıssıkxana gazleri konsentratsiyası ósiwi klimat ozgeriuine qanday tásir kórsetedi?
8. Jerden paydalanıwdaǵı ózgerisler ham urbanizatsiya haqqında kanday pikirdesiz?