Tema: Ashshi qalempir (Gorkiy perec)

I-Bap.	Ashshi qalempir Capsicum anna L
7-9
I.1	Ashshi qalempir qasiyetleri	10-15
I.2	Ashshi qalempir botanik tariypi, morfologiyaliq qasiyetleri	16-17
II-Bap	Ashshi qalempirdin biologiyaliq qasiyetleri	18-23
II.1	Ashshi qalempir jetistiriw texnologiyası	24-28
II.2	Ashshi qalempir kesellik ham zıyankeslerden qorǵaw	29
	Juwmaqlaw	30
	Paydalanǵan ádebiyatlar

Kirisiw
Dárilik ósimlikler-adam hám haywanlardı emlew, keselliklerdiń aldın alıw ushın, sonıń menen birge, azıq-awqat , átir-upa hám kosmetika sanaatında isletiletuǵın ósimlikler-giyalar. Jer júzinde dárilik ósimliklerdiń 10-12 mıń túri bar ekenligi anıqlanǵan. 1000 dan artıq ósimlik turiniń ximiyalıq, farmakologik hám iyis ózgeshelikleri tekserilgen. Ózbekstanda dárilik ósimliklerdiń 700 den artıq túri bar. Usılardan tábiyiy sharayatta ósetuǵın hám mádeniylestirilgen 120 ǵa jaqın ósimlik túrlerinen ilimiy hám xalıq shıpakerlik kásibinde paydalanıladı. Házirgi dáwirde medicinada qollanılatuǵın dári-dármanlardıń shama menen 40-47% ósimlik shiyki onimlerinen alınadı. Ósimlikler quramalı dúzilisine iye bolǵan janlı tábiyiy ximiyalıq laboratoriya bolıp, ápiwayı organikalıq bolmaǵan elementlerden quramalı organikalıq elementler yamasa birikpelerdi jaratıw qábiletine iye. Dárilik ósimliklerdiń qurıtılǵan paqalı, búrtigi, tamırı, tamırpaqalı, túynegi, piyazı, qabıqlıǵı, bargi, guli, ǵumshası, mıywesi (urugi), danagi, sherbeti, toshchoyi, efir mayi hám basqalardan dári-darman formasında paydalanıladı.
Dárilik ósimlikler ósiriw texnologiyası awıl xojalıǵınıń tiykarǵı baǵdarlarınan biri bolıp, farmacevtika sanaatı hám de dárixanalardi sapalı dárilik όsimlikler shiyki zatı menen támiyinlewdi óz aldına maqset etip qoyǵan fán bolıp tabıladı. Bizge belgili, awıl xojalıǵı jumıslarınıń máwsimiyligi, agrotexnikalıq ilajlardı anıq belgilengen múddetlerde όtkiziw kerekligi, hár jılǵı hawa rayı sharayatınıń bir-birine derlik uqsamaytuǵınlıǵı, hár bir regiondıń topıraq, ıqlım sharayatın bir-birinen keskin parıq etiwi hám basqa kόpden-kóp faktorlar dárilik ósimlikler ósiriw texnologiyasın islep shıǵıwda kóplegen qolaysızlıqlardı keltirip shıǵaradı.
Búgingi kúnde Ózbekstanda ashshı qálempir jetistiriwge ayrıqsha itibar qaratılıp atır. Bul biykarǵa emes, sebebi jáhán bazarında bul ónimge bolǵan talap úlken. Qánigelerdiń pikrine qaraǵanda, ashshı qálempir paydalı tarawdıń, jer tańlamaydı, kóp miynet talap etpeydi. Shet el tájiriybesi tiykarında waqtında suw berip, azıqlandırıp barılsa, gektarınan 20 tonnaǵa shekem ónim alıw múmkin. Eń áhmiyetlisi, jáhán bazarında qarıydarbap. Mine usılardı esapqa alǵan halda Prezident Shavkat Mirziyoyev mámlekette paydalı, bolǵan ashshı qálempir jetistiriwdi kóbeytiw boyınsha kórsetpeler berdi. Bunıń nátiyjesinde 2018-jıl 27-yanvarda Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesiniń «Respublikada shet el tájiriybesi tiykarında ashshı qálempir jetistiriwdi kóbeytiw ilajları tuwrısında»ǵı sheshimi shıqtı.