Tema: kirisiw. Sintaksis hám onin` izertlew obyekti

Qatnaslıq baǵınıńqılı qospa gáp

kim, ne, qanday, qayda, qaydan, qalay, qansha, qanshelli, ol, sol, sonday, sonda, sonnan, solay, sonsha, sonshelli t.b.		Aldıńǵı arba qaydan júrse, sońǵı arba da sonnan júredi.
bayanl, tolıql., baǵ. q.g.quramında:	Bundaǵı maqset sol, jumısta eń aldı menen qatań, anıq tártip-intizam háálbette, nátiyje bolıwı kerek.

Semantikalıq (funktsionallıq) printsip boyınsha qatnaslıq sózli baǵınıńqılı qospa gápler:
1. Baslawısh baǵınıńqılı qospa gápler;
2. Bayanlawısh baǵınıńqılı qospa gápler;
3. Tolıqlawısh baǵınıńqılı qospa gápler;
4. Anıqlawısh baǵınıńqılı qospa gápler;
5. Pısıqlawısh baǵınıńqılı qospa gápler.
5.1. Waqıt baǵınıńqılı qospa gápler;
5.2. Orın baǵınıńqılı qospa gápler;
5.3. Sın baǵınıńqılı qospa gápler;
5.4. Salıstırmalı baǵınıńqılı qospa gápler;
5.5.Muǵdar-dáreje baǵınıńqılı qospa gápler;
5.6. Sebep baǵınıńqılı qospa gápler;
5.7. Nátiyje baǵınıńqılı qospa gápler;
5.8.Maqset baǵınıńqılı qospa gápler.
5.8. Shárt baǵınıńqılı qospa gápler.
5.9. Qarsılas baǵınıńqılı qospa gápler.
Kóp baǵınıńqılı qospa gáp.
1. Baslawısh baǵınıńqılı qospa gápler
Bas gáptegi qatnaslıq sózden bolǵan baslawıshtıń mazmunın túsindirip, sıpatlaw arqalı ekewiniń birligi baslawısh baǵınıńqılı qospa gápti dúzedi.

kim − ol ne − sol kimniń − sol kim − ózi kim qanday − bári kim − − kimde-kim − kimde-kim − ol eger kimde-kim − ol

Qazanǵa ne tússe, shómishke sol ilinedi. Kimniń júreginde otı bolsa, sol sawash maydanınıda ózin kórsetsin. Kim bergen bolsa, ózi ákelsin. Kim qanday gáp aytsa, bári qula dalaǵa aytıladı. Kim maldan ayrılsa, baxıttan, baǵı-dáwletten ayrıladı. Eger kimde-kim bugin túsinbese, onda ol erteń túsinedi.