Tema: Ámeliy psixolog kasbi mazmuni

Psixologiyalıq xızmet iskerligi sistemasında psixologiyalıq máslahát, onıń túrleri

Psixologiyalıq xızmet iskerligi jas hám pedagogikalıq psixologiya, psixokorreksiya, psixologiyalıq máslahát salasında ulıwma psixologiyalıq hám arnawlı psixologiyalıq bilimler alǵan qánigeler tárepinen ámelge asıriladı. Psixologiyalıq xızmetke tartılǵan pedagoglar bul qánigelikti alıw ushın arnawlı qayta tayarlıqtan ótiwleri kerek.
Máslahát beriw psixologiyalıq xızmettiń tiykarǵı baǵdarlarınan biri bolıp tabıladı. Lekin psixologiyalıq máslahát ózi neligi haqqında birden-bir túsinik joq. Kolledjler degi yamasa akademikalıq liceyler degi psixolog jumısı bir-birinen tupten parıq etedi. Psixolog anıq oqıw shólkemindegi oqıtıwshılar hám oqıwshılar arasındaǵı munasábettiń unamlı hám unamsız tárepleri rawajlanatuǵın social ortalıqtıń ishinde boladı. Ol hár bir oqıwshı yamasa oqıtıwshınıń ozınigine emes, shaxslararo munasábettiń quramalı sistemasın da kóredi, basqa jumıs túrleri menen birgelikte jaǵdaynı sheshedi.
Psixolog máslahát beriw jumıslarında tómendegi islerdi júrgizedi:
1. Balalar, oqıtıwshılar, studentler tálim hám tárbiyası menen shuǵıllanatuǵın barlıq shaxslarǵa, atap aytqanda administraciya, direktor, rektor, basqarıwshı, oqıtıwshılar, tárbiyashılar, ata-analar, social hám jámiyetshilik shólkemleri xızmetkerlerine anıq, ayqın máslahátlar beriw.
2. Tálim, rawajlanıw, tárbiya, kásip tańlaw hám turmıs qurıw, óz-ara munasábet, mámile hám baylanıs sırları, qatarlaslar hám jas óspirimler munasábeti, mısalı, dúńyaǵa kózqaras, qábilet, iqtidor máseleleri maydanınan individual, toparıy, jámáátlik tárzde máslahátlar uyushtirish.
3. Administraciyaǵa, balalar, oqıwshılar, studentlerge (jataqxanada, klublarda, kitapxanalarda ) qızıqtiruvchi máseleler boyınsha balalar, oqıwshılar, studentlerdiń psixik ósiwi qásiyetlerine tiyisli sıpatlama beriwi, ul hám qızlardı saqlap alıw, analıq hám ákelikten juda qılıw, shólkemlerdiń ǵamxorlıq hám qáwenderlik tuwrısındaǵı qabıl etken qararlarına munasábeti, shaxs táǵdirin sheshiwde qatnasıwı hám oylasıqlı pikir beriwi kerek.
4. Ata-analarǵa balanıń psixik rawajlanıwı qásiyetlerin shaxs retinde qáliplesiwi, óz-ara munasábet mártebeleri, bunda perzentlerdiń jası, jinsi, individual -tipologik qásiyetleri mashqalası boyınsha ilimiy-ámeliy máslahátlar beredi.
5. Jańa tipdagi mekteplerge orta -arnawlı hám kásip-óner kolledji oqıwshıları, akademikalıq licey studentlerine olardıń múmkinshiligi, perspektivası tuwrısında ilimiy-ámeliy ózgeshelikke iyelik etiw konsultativ jumıslar aparıw : jaslardı saralaw, tańlaw, kásibi jaramlılıq dárejesin anıqlaw, tańlaw komissiyasında máslahátshi retinde qatnasıw.
Máslahát beriw jumısları ámeliyatshı psixologdıń tiykarǵı iskerlik túrlerinen biri bolıp tabıladı. Máslahát beriw jumısları oqıtıwshılar, oqıwshılar, ata-analar ushın alıp barıladı. Máslahát beriw jumısları individual hám toparıy bolıwı múmkin.
Ámeliyatshı psixologlar jumıs tájiriybesin ulıwmalastırıw sonı kórsetedi, oqıtıwshılar kóbinese psixologǵa tómendegi máseleler boyınsha shaqırıq etediler: túrli pánler boyınsha oqıwshılardıń ózlestiriw degi qıyınshılıqları, balalardıń o'qiy almasligi hám istamasligi, gruppa daǵı tartıslı jaǵdaylar, jeke pedagogikalıq tásirdiń nátiyje bermasligi, hár túrlı jas daǵı balalardıń qatarlasları shańaraq baylanısı hám balalar komandasınıń qáliplesiwi, kásiplik ilmiy tájriybelerin asırıw jolları, oqıwshılardıń qábiletleri, uqıpları, qızıǵıwshılıqların anıqlaw hám rawajlandırıw jolları, oqıwshılar menen kásibi jóneltiriw jumısların aparıw.
Balalar psixologiyasi salasında psixologiyalıq máslahátlar beriw 60 jıldan kóbirek waqıt ishinde sırt elde rawajlanıp barıp atır. Buǵan A. Binening jumısları tiykar bolıp xızmet etedi. Onıń iskerligi saw, pedagogikalıq qarawsız balalardı rawajlanıwda normadan iyiwgen balalardan ajıratıw maqsetinde intellektual rawajlanıwdı ólshew metodların islep shıǵıwǵa arnalǵan edi.
Házirgi waqıtta máslahát beriw ámeliyatı bala tárbiyası hám psixik rawajlanıwın quramalılashtiradigan qatar nadurıs pikirlerdiń kúshayganligi menen dus kelip atır. Olar arasında qatar sociallıq-ekonomikalıq faktorlardıń keri tásir kórsetiwi sezilerli orın iyeleydi.
Mısalı, ata-analardıń, ásirese, analardıńlardıń óndiriste bandligi sezilerli ózgerislerdi vujudga keltirmoqda.
Bunnan tısqarı, kópshilik balalardıń balalar mákemelerinde tárbiyalanıwı ata-analar psixologiyasida málim mániste óz izini qaldıradi. Ata-analar ózleriniń funksiyaların Baqshalarga, keyinirek mekteplerge awdarıp qoyıp atırlar. Ata-analardıń ajırasıwı bala psixikasiga úlken tásir kórsetedi. Qánigelerdiń pikrine qaraǵanda, shańaraqtıń aynıwı balanıń jaǵdayın qıyınlashtirib qóyatuǵın kúshli psixologiyalıq faktor bolıp, oǵan iykemlesiw ushın balaǵa keminde 2 jıl kerek. Tárbiyalıq qáwipli gruppaǵa jalǵız balalı shańaraqlarda tárbiyalaniwshi balalar da kiredi.
Túrme-túr psixologiyalıq máseleler dárekleri ishinde mektep de zárúrli orın iyeleydi. Mısal ushın medicina kriteryalarına qaraǵanda mektep jasındaǵı balalardııń 15-20 procenti qısqa múddetli yamasa turaqlı psixoterapiyaga mútájler. Mektepte keń tarqalǵan psixologiyalıq máseleler júdá kóp: ishki oqıw motivatsiyasınıń sustligi, tómen ózlestiriw, oqıtıwshılar hám qatarlasları menen tartıslı munasábetler, óz-ózin tómen bahalaw, jámiyetke keri gruppalarda qatnasıwǵa uqıplılıq hám basqalar.
Joqarıda sanap kórsetilgen mashqalalardıń kóbisine shaxs rawajlanıw basqıshlarında mútajliklerdi hám tereń nizamlıqlardı jetkiliklishe esapqa almaslik, barlıq balalarǵa birdey talap qoyıw, olardıń individual - psixologiyalıq hám psixofiziologikalıq qásiyetlerin itibarǵa almaslik sebep bolıp atır.
Balanıń kóplegen unamlı qásiyetleri, mısalı, poeziyaǵa, matematikaǵa, muzıkaǵa hám basqalarǵa salıstırǵanda erte kóringen uqıplılıq yamasa ulıwma psixik rawajlanıwınıń júdá aldındaligi kóplegen psixologiyalıq hám pedagogikalıq mashqalalardıń dáregi bolıwı múmkin.