Tema: Oqıw sabaqlarinda kórgizbeli qurallardan paydalaniw. Jobasi: I. Kirisiw II. Tiykarǵi bólim

Oqıwdı oqıtıw metodikası tiykarları
Oqıw. Oqıwdı úyretiwdiń maqsetleri, funkciyaları, wazıypaları hám usılları
Oqıw -sóylew iskerliginiń túrlerinen biri; sırtqı yamasa ishki sóylewde ózin kórinetuǵın etetuǵın dawıs sistemasındaǵı hárip kodın awdarmalawdan ibarat. Oqıwdıń ayriqsha ózgesheligi málim bir kommunikativ mashqalanı sheshiw ushın vizual tárbiyalıq tekstti túsiniw bolıp tabıladı: odaǵı basqa birovning pikirin teńib alıw hám kóbeytiw, nátiyjede oqıwshı bul pikirge málim bir tárzde juwap beredi.
Sonlıqtan, oqıw arqalı adam dáldalshılıq dep atalatuǵın baylanıs múmkinshiliklerin ámelge asıradı: tekstti aqıl etiw hám túsiniw oqıwshınıń tekst avtorı menen óz-ara munasábetin, onıń xabarlılıǵı menen birge keletuǵın quramalı pikirlew processlerin kórsetedi.
Tekstti aqıl etiw hám maǵlıwmattı aktiv qayta islew oqıwdıń tiykarǵı strukturalıq bólegi bolıp tabıladı. Sonlıqtan, sóylew iskerliginiń bir túri retinde oqıwdı úyreniw baslanǵısh mektep oqıtıwshı sheshiwi kerek bolǵan eń zárúrli oqıw wazıypası bolıp tabıladı.
Mektepte oqıwdı oqıtıwdıń maqseti oqıwshına mazmunı hám kommunikativ wazıypasına qaray hár qıylı tekstler degi maǵlıwmatlardı aqıl etiw hám qayta islewdiń aqılǵa say usılların úyretiw bolıp tabıladı.
Oqıw sabaqlarınıń áhmiyeti sonda, olarda tálim hám rawajlanıw wazıypaları birgelikte sheshiledi. Bul wazıypalardı oqıw sabaqlarında ámelge asırıw studentlerdiń málim bir bilim hám kónlikpelerdi iyelewin, olarda insan ushın zárúr bolǵan jeke pazıyletlerdi qáliplestiriwdi óz ishine aladı. Usınıń menen birge, studentler tárepinen alınǵan bilim hám olarda qáliplesken sezim-sezimlerdi mektep oqıwshılarınıń ózleri turmısda zárúr dep biliwleri kerek.
Oqıwdı úyreneyotganda oqıtıwshı mektep oqıwshıları tárepinen tekstti aqıl etiw ózgeshelikin belgileytuǵın kommunikativ wazıypanı anıq biliwi kerek. Bunday halda, kommunikativ wazıypa degende oqıw qanday maqsette ámelge asırılıp atırǵanına munasábet tushunilishi kerek: tekstten alınǵan maǵlıwmatlar qay jerde, qashan, ne ushın isletiledi. Usınıń menen birge, sóylew iskerligi túri retinde oqıwǵa tán bolǵan hám oqıwshınıń tekst avtorı menen tikkeley bolmaǵan baylanısı processinde ámelge asırilatuǵın funkciyalardı esapqa alıw kerek.
Qaǵıyda jol menende ush oqıw funkciyası ámeldegi: kognitiv, tártipke soluvchi hám mániske jóneltirilgen.
Kognitiv funkciya dúnya, adamlar, faktlar hám haqıyqatlıq hádiyseleri tuwrısında maǵlıwmat alıw processinde ámelge asıriladı (biliw ushın oqiń).
Tártipke salıw funkciyası studentlerdiń ámeliy iskerligin basqarıwǵa, olardıń tájiriybesin rawajlandırıwǵa qaratılǵan : alınǵan maǵlıwmatlarǵa muwapıq háreket qılıw, turmıslıq tájiriybeńizdi, málim bir tarawdaǵı kónlikpelerińizdi jaqsılaw (oqıw ushın oqıw ).
Oqıwdıń mániske jóneltirilgen funkciyası insannıń ómiriniń sezimiy tarawı menen baylanıslı. Bunday halda, oqıwshınıń sezim-sezimlerine, sezim-sezimlerine tásir kórsetiledi, bul onıń logikalıqlıǵın jaqsılawǵa, materiallıq dárejesin asırıwǵa alıp keledi (sezimiy zawıq alıw ushın oqiń).
Oqıwdı oqıtıwdıń tiykarǵı wazıypaların qáliplestiremiz:
1. Tuwrı, sanalı hám kórkem oqıw kónlikpelerin jetilistiriw.
2. Kitaptı jaqsı kóretuǵın hám ol menen qanday islewdi biletuǵın oy-pikirli oqıwshın qáliplestiriw.
3. Studenttiń átirap daǵı dúnya haqqındaǵı bilimlerin keńeytiw hám tereńlestiriw. Dúńyaǵa kózqarastı qáliplestiriw.
4. Balanıń jeke pazıyletlerin qáliplestiriw.
5. Sóylew hám pikirlewdi rawajlandırıw.
6. Kórkem ádebiyatqa baylanıslı ideyalardı qáliplestiriw.
Oqıw programmanıń orıs tilindegi bólimlerinen biri bolıp tabıladı. Programmanıń tiykarǵı qaǵıydaları " túsindiriw xati" de keltirilgen hám programmanıń ózinde anıq kórsetilgen.
Programma oqıwdı oqıtıwdıń tiykarǵı wazıypaların, mekteptiń oqıw maqsetleri menen belgilenetuǵın oqıw mazmunın hám hár bir klass ushın tiyisli maqalalar boyınsha gruppalanǵan kónlikpe hám ilmiy tájriybelerge qoyılatuǵın talaplardı qáliplestiredi. Programma oqıw ushın kitaplar járdeminde ámelge asıriladı.
Kishi mektep oqıwshısı kórkem ádebiyatqa baylanıslı dóretpe hám kitaptı ózlestira alatuǵın oqıtıw usılları tómendegishe.
1. Sezimiy hám kontseptual usıl : oqıtıwshı tárepinen qosımsha túsindiriw ishisiz dóretpelerdi kórkem oqıw hám eliklew tiykarında studentlerdi oqıw.
2. Túsindirmeli oqıw : sorawlar boyınsha quramdı izbe-iz tolıq analiz qılıw menen shıǵarmanı bólimlerge bolıp oqıw.
3. Kórkem ádebiyatqa baylanıslı oqıw : kórkem ádebiyatqa baylanıslı analiz elementleri menen oqıw.
4. Tárbiyalıq oqıw : etikalıq hám estetik rejaning erkin sáwbetin óz ishine alǵan oqıw.