Tema: Pedagogikalıq etika

Tema: Pedagogikalıq etika

Reje:
1. Pedagogikaliq etika normalari ham faktorlari.

2.Pedagogikaliq takt oqitiwshi kàsiplik sheberligi.
3. Oqıtıwshınıń ózgesheligi jáne onıń áhmiyeti.

Kirisiw
Pedagogikalıq takt - oqıtıwshı kásiplik sheberliginiń hasası. Takt aqlıy túsinik bolıp, ol insanlardıń óz-ara munasábetlerin muwapıqlastırıw, tártipke salıw, adamgershilik ideyalarına tiykarlanǵan bolıp, iymenshek qulıq, hár qanday qarama-qarsılıqlı jaǵdaylarda da insan húrmeti saqlanıp qalıwın talap etedi. Hár bir insannan, ásirese oqıtıwshınan iymenshek bolıw talap etiledi.
Basqasha etip aytqanda, pedagogikalıq takt bul oqıtıwshınıń studentler aldında ózin tutıwdı biliwi, balanıń jaǵdayın, umtılıwları, qızıǵıwshılıqların tushuna alıwı hám eń nátiyjeli tásir jolin tapa alıwı bolıp tabıladı.
Sonday etip, pedagogikalıq takt bul oqıtıwshınıń studentlerge salıstırǵanda ámelge asıratuǵın tásiriniń kriteryası bolıp tabıladı.
Takt hám taktika
Taktika tańlaw túrli jaǵdaylarda túrli roldı orınlaw menen baylanıslı. Bul haqqında maǵlıwmattı psixolog A. B. Dobrovich kitaplarınan alıw múmkin.
Bul tórtew pozisiya bolıp, olar tómendegishe:
«joqarıdan tómenge», «pastdan joqarıǵa», «yonma-yon» hám «aralashmaslik pozisiyasi».
«Joqarıdan tómenge» pozisiyasi oqıtıwshı ǵárezsizligin, barlıq juwapkershilikti óz moynına alıwın kórsetip beredi. Bul pozisiya " ota" pozisiyasi da dep ataladı.
«Tómenen joqarıǵa» pozisiyasida ózine isenmeytuǵın, tobe shaxs boladı. A. B. Dobrovich sózi menen aytqanda, bul " bala" pozisiyasi.
«Qasında» pozisiyasida túsingishlik hám saldamlılıq, jaǵdayǵa qaray jumıs tutıw, basqalaming da mápin oylaw, ózi hám olar ortasında juwapkershilikti tuwrı bólistiriw ańlatpa etiledi. Bul " úlken adam" pozisiyasi.
Pedagogikalıq takt - oqıtıwshı kásiplik sheberligi
Oqıtıwshınıń ádetiy pozisiyasi bul sheriklikte jumıs alıp baratırǵan úlken adamdıń, jumısqa baylanıslı (rásmiy) dárejeni talap etiwshi pozisiyasi. Bul pozisiya studentte teń haqılı serikti qáliplestiredi, óz-ara isenim ortalıǵın jaratadı. Bunda sonday usıllardı qóllaw múmkin: «Sizler menen máslahátlashmoqchi edim», «Kelińler, oylap kóreylik... » hám t.b.
Pedagogikalıq tásirdiń jetekshiu usıllarınan bin - pedagogikalıq talap bolıp tabıladı. Pedagogikalıq talap ótinish, xoshametlew, maqullaw, iskerlikke úndew, studentke salıstırǵanda isenimdi kórsetiw hám basqa sırtqı kórinislerde ańlatpalanadı.
Pedagogikalıq taktni qáliplestiriw faktorları.
Adamgershilik ideyalarına tiykarlanǵan pedagogikada pedagog tómendegi principlerge ámel etiwi kerek, dep ataladı:
Tárbiyalaniwshilerge mehrli bolıw, miyirin kórsete olisbi;
Studentler hatti-háreketleriniń " ishki prajinalarini" kóre alıw;
jaǵdaynı tuwrı bahalay alıw;
Maqsetke muwapıq tásir usılın tańlaw;
Studentler menen nátiyjeli baylanıs qura alıw.
Birinshi qaǵıyda. Konflikt jaǵdayın óz qolına alıw bul emosional keriliwdı saplastırıwdı ańlatadı. Onıń ushın artıqsha fizikalıq zorıǵıwdan, artıqsha hatti-háreketlerden halos bolıw. Mimika, poza, jestlar tek ǵana adamdıń ishki keshinmalarini ańlatpalap qalmay, oǵan tásir de kórsetedi. Sonday etip, sırtqı saldamlılıq hám shıdamlılıq!
Ekinshi qaǵıyda. Óz hatti-háreketleri menen sherigine tásir kórsetiw. Bunda qatnasıwshınıń júzin dıqqat menen úyrenip shıǵıw járdem beredi, pikirdi jıynaydı jáne onıń jaǵdayın anıqlawǵa múmkinshilik jaratadı.
Úshinshi qaǵıyda. Hamsuhbattıń hatti-harkatlari motivların túsiniwge háreket qılıw. Intellektual analizdiń jumısqa solinishi emosional qızıwdı pasaytiradi. Jaqsısı jaǵdaydıń mraakkabligini tushunganligini ańlatıw (Men sizdiń jaǵdayıńızdı túsinip turıpman... ), óz jaǵdayın túsindiriw (Sol meni oylandırıp atır) Yaǵnıy hatti-háreketti tezde bahalamang, aldın tuwılǵan jaǵdayǵa bolǵan munasábetińizdi bildiriwge háreket etiń.
Tórtinshi qaǵıyda. Maqsetti muwapıqlastırıw. Student menen sizdi birlestiruvchi zattı tezirek ańǵarıw jáne onı kórsetiw.
Besinshi qaǵıyda. Nátiyjeli sheshim bar ekenligine ıseniwińizdi kórsetiw etiń. hám aqır-aqıbetde, konflikt hal etilgeninen keyin onı analiz etip shıǵıń (sebebi hám aldın alıw jolları).
Baylanıs qaǵıydalarına ámel qılıw oqıtıwshına hár bir student ushın muvafaqqiyat jaǵdayın jaratılıwma hám ol menen nátiyjeli sheriklikti ornatıwǵa, studenttiń barlıq qábiletlerin ashıp beriwge múmkinshilik jaratadı.
Hár bir pedagogikalıq jaǵdaydıń ózine has qatar faktorları ámeldegi boladıki, olardıń barlıqların tarqatıp alıw ushın universal " resepf'ni oylap tawıp bolmaydı. Hár bir anıq pedagogikalıq jaǵdaynı o'qiruvchi ózinde ámeldegi psixologiya-pedagogika pánlerine tiyisli teoriyalıq bilimleri, turmıslıq tájiriybesi, pedagogikalıq qábiletlerine tayanǵan halda sheshedi. Birinshi orında ol óz sezimlerin basqara alıwı, kishi piyillik qaǵıydalarına ámel qılıwı, studentke salıstırǵanda qayırqomlıqtı kórsetiwi kerek.
Oqıtıwshınıń rejissyorlik hám aktyorlıq kónlikpeleri.
Pedagogikalıq hám aktyorlıqtıń óz-ara uqsaslıqları kóp. Bul bul xızmetler mánisinen kelip shıǵadı. Hár eki iskerlik negizinde insanlar sanasına tásir etiw máselesi jatadı. Aktyor saqna daǵı rol arqalı, pedagog túrli pedagogikalıq tásir quralları járdeminde insan sanasında aldınan gózlengen ózgerislerdi ámelge asırıwǵa háreket etediler. Bul kásiplerdi bir-birine jaqınlastırıwshı taǵı bir zat - bul hár ekewi de ommaga qaratılıp, kópshilik názerinde ámelge asırılıwı bolıp tabıladı.
Oqıtıwshınıń oqıw -tárbiyalıq shınıǵıw, ilajların "ssenariy" sini islep shıǵıwı, ol jaǵdayda oqıwshılar iskerligin basqarıwı bul kásipti rejissyor kásipine jaqınlastıradı.
Oqıtıwshılar studentler dıqqatın jıynash, itibarın waqıt dawamında jóneltirip turıw qanshellilik qıyınlıǵın jaqsı biladilar. Sonda oqıtıwshılarǵa aktyorlıq uqıpı úlken járdem beredi. Ullı ras dramaturgi K. S. Stanislavskiyning aktyorlar menen islew sisteması pedagogdıń aktyorlıq sheberligin asırıwǵa úlken múmkinshilik beredi.
Bul sistemanıń tiykarǵı maqseti - aktyordıń bar qábiletlerin asıp beriw bolıp tabıladı. Bul oqıtıwshı ushın da zárúr. K. S. Stanislavskiy sistemasınıń birinshi principi turmıs haqıyqatı bolıp tabıladı. Saqnada ótirik bolıwı múmkin emes (oqıtıwshı háreketlerinde shın júrekliliksizlik, juzegoylikke orın joq ).
Ekinshi princip - ullı másele principi. Ullı másele bul artistning tiykarǵı maqseti - yaǵnıy insanlar sanasına muayan ideyanı sıńırıwdıń tiykarǵı maqseti. Oqıtıwshı da óz iskerliginde pedagogue ullı máseleni mudami esta saqlawı kerek: ne ushın miynet qilyapmiz? Sońı nátiyjemiz ne?
Úshinshi princip - aktivlik hám háreket principi. Áyne háreketde insannıń fizikalıq hám psixik mánisiniń birligi kórinetuǵın boladı. Pedagogikalıq háreket oqıtıwshınıń málim maqsetke jóneltirilgen sanalı háreketi bolıp tabıladı. Bul háreketde fizikalıq hám psixik mánis birligi ámeldegi bolsa, oqıtıwshı joqarı nátiyjelerge erisedi. Pedagog shaxsı háreketde kórinetuǵın bo'lar eken, háreket tiykarlanǵan, maqsetlashgan hám jemisdor bolıwı kerek.
Oqıtıwshı dóretiwshi bolıp tabıladı. Onıń ijodi studentlerge tikkeley ámelge asırılıp atırǵan emosional tásirde, janlı sóylew, janlı háreketde kórinetuǵın boladı.
Pedagog da aktyor sıyaqlı óziniń psixik-fizikalıq pútinlik jaǵdayında farliyat quralı rolin oynaydı. Sol sebepli ol óz organizmin sazlawı, onı zárúr waqıtta tuwrı háreketti ámelge asıra alıwın támiyinlewi kerek.
Basqarıw usılları.
Psixologiyada túrli tipdagi basqarıwshılardıń social psixologiyalıq portreti islep shıǵılǵan - bunda olardıń basqarıwında bolǵan jámáát menen baylanısi texnikası analiz etiledi. Oqıtıwshı da pedagogikalıq processda basqarıwshı fiinksiyasini atqaradı. Basqarıw usıllarınıń ush tiykarǵı túrin óz-ara tásir qılıw kózqarasınan kórip shıǵamız.
Avtoritar usıl. Studentler iskerligine tiyisli barlıq máselelerdi, hátte kim qayda otırıwıǵa shekem oqıtıwshı jalǵız ózi sheshedi, studentler tárepinen shıǵıs barlıq ǵayrattı qadaǵan etydi!
Bul usıldı qo'llovchi oqıtıwshınıń baylanıs usılları buyrıq, kórsetpe, instruksiya, eskertiw.
Demokratiyalıq usıl. Bunda oqıtıwshı jámáát pikirine tayanǵan halda jumıs tutadı, iskerlik maqsetin barlıq studentke etkazishga háreket etedi, iskerliginiń keshiwin talqılawǵa barlıqtı tartadı ; óz wazıypasın tek qadaǵalaw hám eki júzlilestiriw dep bilmay, tárbiya menen de shuǵıllanadı ; barlıq studentti rahbatlantiradi hám olarda óz-ózine isenimdi qáliplestiredi; jámáátte óz-ózin basqarıw rawajlanadı. Bul usıldı qo'llovchi oqıtıwshı barlıq jámáát aǵzalarınıń individual qásiyetlerin inabatqa alǵan halda olar ortasında wazıypalardı teń bolıwǵa háreket etedi; ǵayrat hám aktivlikti xoshametlentiredi. Bunday oqıtıwshı baylanısde qollaytuǵın usılları ótinish, máslahát, informaciya beriw bolıp tabıladı.
Liberal usıl — basqasha etip aytqanda, anarxik. Oqıtıwshı jámáát turmısına ulıwma qospaslikka háreket etedi, aktivligi tómen, mashqalalardi júzeki kórip shıǵadı, basqalardıń tásirine ańsat túsip qaladı. Juwapkershilikten ózin alıp qochadi hám óz avtoritetini joǵatadı.
MS: Siz tálim processinde kóbirek qaysı usıldı qollaǵan bo'lar edingiz?
1. Sheriklik pedagogikası.
Sheriklikte oqıtıw texnologiyaları pedagogikalıq processni jetilistiriw jáne onı oqıwshı shaxsına jóneltiriwge aoslangan. Bul texnologiyalar dóretiwshi shaxstı qáliplestiriwge jóneltirildgan dóretiwshilik ortalıqtı jaratıw tálim sapası hám natiyjeliligin asırıwǵa xızmet etedi.
Sheriklikte oqıtıw shınıǵıwlarınıń tiykarǵı processleri: sheriklikte pikir almaslaw, sáwbet, analiz, tartıs, kelisiw, ámeliy wazıypalar orınlaw, geypara zattı qurıw, soǵıw, máseleler sheshiw hám basqalardı óz ishine aladı.
Sheriklikte oqıtıw shınıǵıwların shólkemlestiriwde: oqıtıwshı -klass, oqıtıwshı -kishi gruppa, oqıtıwshı -úlken gruppa, oqıtıwshı -oqıwshı, oqıwshı -oqıwshı (juplıqta islew), kishi gruppa -kishi-gruppa, kishi gruppa -klass hám basqa shólkemlestirilgen sırtqı kórinisler qollanıladı.
Sheriklikte oqıtıw -bul oqıtıwshınıń tálim-tárbiya processinde oqıwshılar toparı, jalǵız oqıwshı hám de pútkil klass menen óz-ara nátiyjeli sheriklikti uyımlastırıwı menen birgelikte, oqıwshılaming da óz-ara qollap -quwatlaytuǵın sherikligin ámelge asırıw daǵı instrugtaj hám interaktiv processlerdi ańlatiwshı ommalashdan ibarat esaplanadi. Oqıwshılar sheriklikte akademikalıq tapsırmalar ústinde, kishi gruppalarda islesedi hám ózlerine hám de óz gruppalarındaǵı joralarına birgelikte járdem berediler.
Ulıwma, sheriklikte oqıtıw metodları tómendegi besew ózgeshelikke iye:
1. Oqıwshılar birgelikte, ulıwma tapsırma yamasa oqıtılıp atırǵan iskerlik ústinde islesedi, bul toparıy jumıs arqalı jaqsı ózlestiriledi.
2. Oqıwshılar 2-5 aǵzadan ibarat quramda kishi gruppalarda birgelikte islesedi.
3. oqıwshılar ulıwma wazıypalardıń sheshimin tabıwǵa erisiw yamasa úyreniw iskerligin ámelge asırıw ushın gruppa tárepinen islep shıǵılǵan hám de social qabıl etilgen hulq-atvor kriteryalarına ámel qılıwadı.
4. oqıwshılar unamlı hám ǵárezsiz bolıwadı. Ulıwma wazıypalardıń sheshimin tabıwǵa erisiw yamasa úyreniw iskerligi boyınsha islerdi shólkemlestiriw, oqıwshılaming bir-birlerine kómeklashishlari talap etiliwin esapqa alǵan halda dúzilgen boladı.
5. oqıwshılar óz jumısları nátiyjesine yamasa basqasha aytqanda, oqıwǵa, tálim alıwǵa, shaxsan juwapkerli hám juwapkerdirlar.
Sheriklikte oqıtıw ne ushın kerek?
Sheriklikte oqıtıw tómendegi nátiyjelerge erisiw imkaniyatın beredi:
- oqıwshınıń uyreniw procesin bayitadı;
- oqıwshılarga olar ortasında bóliw etilip, ózlestirilgen kognitiv informaciyalar kompleksin beredi;
- oqıwshılarda materialdı úyreniwge qızıǵıwshılıq oyatadı ;
- oqıwshılarming óz jeke bilim hám dúńyaǵa kózqarasların qáliplestiriw múmkinshiliklerin keńeytiredi;
- axborotlarni óz-ara almaslaw natiyjeliligin asıradı ;
- oqıwshılarga ǵárezsiz turmısqa tayarlanishlari ushın zárúr bilimlerdi beredi;
- turli qıylı mádeniyat jáne social-ekonomikalıq gruppalar ortasında unamlı óz-ara munasábetleri aldınǵa suradi.
- Sheriklikte oqıtıw texnologiyasına tiykarlanǵan shınıǵıwlardı ayriqsha túrlerge ajıratıw hám olardı ámelde qóllaw sisteması ámeldegi bo'kb, tómende sol shınıǵıwlardan ayırım úlgilami kórsetip ótemiz:
úsh teksheli intervyu;
davra sáwbeti;
dizim dúziw;
máseleler sheshiwdi shólkemlestiriw;
bir minutalı jumıslar ;
juplıq túsindirmeleri;
mashqalam jıberiw;
bahalaw sızıǵı ;
kem ushraytuǵın birlik
jámáát kutuvi; eki bólekli kúndelik; óz-ara soraw jibesh.
Bul shınıǵıw túrleriniń ko'pida oqıwshılardı kishi gruppalarǵa bolıw, olarǵa rol hám wazıypalar bóliw qılıw názerde tutıladı.
2. Pedagogikalıq etika normaları hám faktorları.
Oqıtıwshınıń oqıwshılar ortalıǵına ajıralmas túrde qosılıp keta alıwı asa qıyın process. Lekin onıń pedagogikalıq iskerlik i tikkeley oqıwshılar arasında alıp bariiadi. Óz-ara munasábetlami isenim hám doslıq sezimler i menen bekkemlenip barıw oqıtıwshınan saldamlı psixologiyalıq tayarlıqtı talap etedi. Onıń ushın oqıtıwshı áwele, túrli xarakter degi oqıwshılardan ibarat bolǵan, klass jámáátinde tez-tez ózgerip turatuǵın pedagogikalıq jaǵdaylarǵa tezlik penen óz munasábetin bildiriwi hám oǵan odilona ataq beriwi kerek. Ol oqıwshılar minez-qulqın tuwrı aqıl etiwi, jaǵdaylardı aldınan kóre biliwi, tárbiyalıq metodları óz o'mida qollasbi, oqıwshılar menen mámilede bosiqlik, taqat, milliy dástúr hám turmıs formasından kelip shıqqan qayır-saqawat hám saqıylıq adamiylik hám miyir-aqıbet sezimlerin kórsete alıwı shárt. Bul wazıypalar oqıtıwshınıń moynına juklenetuǵın hám ol ámel qılıwı kerek bolǵan pedagogikalıq etikalilik dep atalmish iskerliginiń zárúr shárti bolıp tabıladı.
Pedagogikalıq etikalilik - oqıtıwshı etikalıq -ruwxıy túsin kórinetuǵın etiwshi norma sezimi yamasa qulıq hám etika qaǵıydalarına ámel qılıwı bolıp esaplanadı. Pedagogikalıq etikalilik oqıtıwshınıń oqıwshılar menen óz-ara munasábetin shólkemlestiriw quralı. Psixologiyalıq til menen aytılǵanda, etikalilik insannıń bir qálip degi turaqlı qıyallarında sáwlelengen jeke insaniy hislatlarining jıyındısı bolıp tabıladı.
Pedagogikalıq etikalilik normaları oqıtıwshınan áwele joqarı insaniy pazıyletlerge ıyelewdi talap etedi. Zero, tálim-tárbiyatizimini isloh
Qılıwdıń tiykarǵı maqsetlerinen biri kámal insan tárbiyası bolıp, ol mámleket siyasatınıń ústin turatuǵın baǵdarı dep daǵaza etilgen. Sanasın joqarı, ǵárezsiz pikirlay alatuǵın, turpayı menen ózgelerge ibrat bolatuǵın bilimli, bilimli jaslarm" tárbiyalap voyaga etkazish oqıtıwshı moynında.
Sonday eken, házirgi demokratiyalıq jámiyet oqıtıwshınıń ózi áwele bárkámal insan bolıwı, jetilisken bilimler iyesi, o'zkasbining jetik iyesi bolıwı zárúr. Oqıtıwshı turpayında pedagogikalıq etikalilik málim bir múddette qáliplesip tawsılatuǵın process emes, onıń faktorları da jámiyet rawajlanıwı nátiyjesindeuzluksiz ısıwlanıp baradı.