Tema: qubla aziya

Klimatı Musson subtropik hám tropik ıqlım xarakterine iye bolǵan ıqlım 
xukmroni ortasha jıllıq t-ra 23-280 qıs aylarında tawlıq rayonlarında t-ra 00 ga 
jaqınlasıp qaladı. 80% jawın jaz aylarına tuwrı keledi. Qubla batıs bóleginde musson 

---

(iyul'-sentyabr) Assom tawlarında jawın 12 mıń mm Gang tegisliginde 2500 mm. 
Arqa batıs bóleginde jawın kem sebebi bul erda Tar shóli jılına 150 mm. 
Suw resursları. Gang dáryası Himolay tawlarınan baslanadı. Jawın hám qar-
mızlıqlardan to'yinadi. Dekan tawlarındaǵı dáryalar jawınnan to'yinadi. 
Topıraq hám ósimlik oramı. Tapda joqarı umumdor allyuvial topraqlar 
tarqalǵan. Ónimliligi onsha joqarı bolmaǵan qızıl hám laterit topraqları aosan 
namgarchilik joqarı bolǵan aymaqlarda tarqalagn. Indiya taptıń 1/5 bólegi ormanlar 
menen oralǵan. 
Xalqı 
Indiya - dúnyada eń kóp milletli mámleketlerden biri. Indiyada túrli 
tillerde sóylesiwshi bir neshe júz millet, elat hám qáwim jasaydı. Xalqınıń 72% hind-
evropa tilleriniń hindoriy tilleri toparında sóylesiwshi xalıqlar - hindustoniylar, 
marathlar, bengallar, bixarlar, gujarotlar, oriyalar, rajastxonilar, panjobilar quraydı. 
Kashmirilar dari til toparına tiyisli. Indiya qublada, tiykarınan, dravid tillerinde, arqa 
hám Arqa-shıǵısında tibetbirma tillerinde sóylesiwshi xalıqlar jasaydı. Qala xalqı 
30%. Rásmiy tiller - hind hám ingliz tilleri. Xalıqtıń kóbisi (73%) hinduiylik dinine 
ıqtıqat etedi; islam (16%), xristian (6%), sikhizm (2, 5%) hám basqa dinlerge ıqtıqat 
etiwshiler de bar. Iri qalaları : Kalkutta, Bom-bay, Dehli, Chennay, Bangalor, 
Ahmadobod, Aydarobod, Puna, Kan-pur, Nagpur, Jaypur, Lakhnau. 
Indiya xalqı sanı tárepinen Kitaydan keyin ekinshi orında turadı. Xalqı 
ortasında tuwılıw mıń kisi esabına 33 kisin ólim bolsa 12-13 kisin quraydı. 1950 
jılları Indiya húkimeti tárepinen shańaraqtı joybarlaw daturi islep shıǵıldı. Xalqınıń 
jınıslıq quramında da nomutonosibliklar ámeldegi bolıp er adamlar úlesi kópshilikti 
quraydı. Xalqınıń ¾ bólegi 35 jastan kishi jasdaǵılar, 2/5 bólegi bolsa 15 jastan 
kishilerdi quraydı. Mámlekette induizm hám musulman dinleri tarqalǵan bulardan 
tısqarı nosroniy hám buddizm dinine etiqod etetuǵın halqlar jasaydı.