Tema: qubla aziya

Tábiy sharayatı hám resursları.
3 ta taw dizbeleri sisteması arqada jas Himolay uzınlıǵı 2400km kengligi (eniga 
200-350km), Nepal menen Qıtay shegarasında Djomulunba shıńı bálentligi(8848m) 
Qublasında áyyemgi qalqan Dekan tegis tawıhıń dawamı Shri-Lanka jaylasqan. 
Qazılma baylıqları. Mineral baylıqlardan temir, marganets kóni, boksit, 
seyuda, tas kómir Dekan tegis tawlıqgida tarqalǵan Grafit koni (Shri-Lanka) Indo-

---

Gang tegisliginde, teńiz jaǵası rayonlarda hám shel'flarda neft hám gaz kánleri bar. 
Palaw duzı ( Hindistan, Pakistan, Bangladesh) 
Klimatı. Musson tropik hám subtropik xarakterge iye bolǵan ıqlım xukmroni. 
Yanvar ortasında t - rasi Hindistan arqaında 200 qublaında 27-290. eń ıssı hawa 
ıqlım mart -may aylarında (oraylıq rayonlarda t- ra 400 dan asadı ) jazǵı qubla batıs 
musson qurǵaqlıqqa namga to'yingan hawa massasın alıp keledi hám jawın boladı 
jılına 2-3 mıń. mm (birpara orınlarda 8-12 mıń. mm) 
Dáryaları. Hindiqush, Karokorum taw dizbelerinen baslanatuǵın Ind, Gang, 
Braxmatutra dáryaları eń suwlı dáryalar esaplanadı. Suwǵarıwda zárúrli rol oynaydı. 
1950 jılı nepol ǵárezsiz mámleket boldı. 
Topıraq hám ósimlik quramı. Bay adamlardıń tásiri nátiyjesinde keskin 
ózgergen. Házirgi kúnde maydanınıń 1/10 orman menen oralǵan. Namli ketarli 
oblastlarda turaqlı jasıl tropik ormanlar tarqalǵan. Qurǵaqlay rayonlarda Dekoi tegis 
tawlıqgida Pakistan hám Shri-Lanka qalasında sheńgelli botalar yaǵnıy shól 
zonalarına uyqas ósimlikler ósedi. Qubla Aziya er resurslarına júdá bay. Topıraǵı 
júdá ónimli erler Indo-Gang tegisliklerde tarqalǵan. Birpara erler nadurıs 
paydalanıw nátiyjesinde erroziyalarǵa yamasa oyıqlıqlarǵa, shorlanıw dárejeleri 
artıp ketmekte. Ekologiyalıq problemalar payda bolıp atır. 
Xalqı. Maydanı jer sharınıń 3% qurap Jáhán xalqınıń 20% jasaydı. Jıllıq tábiy 
ósiw 2. 2 -2. 6%. xalqı jas. Jaslar (15 jasqa shekem) 40%, Bangladesh hám 
Pakistanda 45% quraydı. Er adamlar geypara mámleketlerde hayallarǵa 
salıstırǵanda kópshilikti quraydı. (51-51, 5%) ortasha ómir kóriw onsha joqarı emes. 
Bangladesh - 40 jas, Indiya - 55 jas, Shri-Lanka - 65, 
Ortasha qısıqlıǵı 1 km2 ge 200 kisi. Tegisliklerde tıǵızlıq joqarı. Dakka - 1500 
kisi, Indiya - 200 kisi, Pakistan - 110 kisi. 
Eki til shańaraǵına - Indoevropa hám Drovid. Kópshilikti Indoevropa 
shańaraǵına tiyisli xalıqlar Indiyalıqlar (180 mln) Indiyada (arqa Hindi mámleket 
tili) Belgellar (140 mln) Bangladnsh, batıs Bengaliya, Peidshabliklar (70 mln) 
Pakistan - Hindistan Biharlar (70 mln) Marotxi (50 mln) Hindistan. Dravid 

---

shańaraǵına tiyisli xalıqlar Hindistan qublaındaǵı Telegu (55 mln) Tamillar (50 
mln).