Temir-beton armatura beton uchun nimaga kerak?

3. Beton – elastik-plastik material, bu nima degani?
 
Tashqi yuk ta’sirida betonning deformatsiyasi ikki qismdan: 
elastik 
el 
(qaytuvchi) va plastik 
pl 
(qaytmas) deformatsiyalardan 
iborat degani. Kuchlanish miqdori ortishi bilan 
pl 
ning ulushi 
ortib boradi, shuning uchun siqilish va cho‘zilish diagramma- 
lari egri chiziqlidir (1-rasm). Bu yerdan ma’lum bo‘ldiki, beton- 
ning elastiklik moduli diagrammadagi boshlang‘ich uchastkaga 
tegishli, unda deformatsiyalarni elastik deb hisoblash mumkin, 
shuning uchun uni boshlang‘ich deformatsiya moduli deyiladi:
E
b 
= 
b
/
el 
=tg
o
.
 
Betonning deformatsiyalanuvchanligi uning yuklanish tezli- 
gi v ga ham bog‘liq: lahzada yuk hosil qilinsa (masalan, zarbaviy 
yuk) plastik deformatsiyalar kam, qisqa muddatli yuklarda se- 
zilarli, uzoq muddatli yuklarda esa juda katta (elastik defor- 
matsiyadan bir necha barobar katta (2-rasm). Uzoq muddat- 
li yuklarda mustahkamlik kamayadi (3-rasm), hisoblashlarda 
bu holni ish sharoiti koeffitsienti 
b2 
bilan hisobga olinadi. Be- 
tonning plastik xossalari tobtashlash deformatsiyasiga o‘xshash 
manzara hosil qiladi: doimiy kuchlanishda (
b
) deformatsiya 
p 
ortib boradi (4-rasm). Kuchlanish qancha katta yoki mustah- 
kamlik qancha kichik bo‘lsa tobtashlash deformatsiyasi shun-

---

3
cha katta bo‘ladi. Yuk qo‘yilgandan keyin dastlabki vaqtlarda 
deformatsiya intensiv o‘sib boradi keyin esa bir necha yil davo- 
mida asta-sekin so‘nib boradi.
1-rasm.
 
 
 
2-rasm. 
3-rasm.