Tense degan atama bilan ifodalanadi. Macmillian English Dictionary for Advanced Learners lug'atida zamon, ya'ni tense

-
ING CLAUSE
Ingliz tilida bir necha gaplar qatnashgan qoʻshma gaplarda gapning hokim (asosiy) va ergash (ikkinchi
darajali) qismlarini ajratib koʻrsatish uchun clause atamasi qoʻllaniladi.
Hokim gap - main clause, ergash gap - subordinate clause deb ataladi. Ergash gaplar hokim gapsiz hech
qanday ma'no anglatmaydi, lekin hokim gap bilan qoʻllanilganda hokim gapda ifodalangan ish-harakatning
mazmunini toʻldirib, sababini, paytini, tarzini bildirib keladi. Biz oʻrganmoqchi boʻlgan mazkur mavzuda
gerundiy orqali ifodalangan -ing clause ning oʻziga xosliklari koʻrib chiqiladi.
-ing clause mazmuni, gapdagi vazifasiga koʻra ergash gap - subordinate clause hisoblanadi. -ing clause
gapni ixchamlashtirish, ega bir shaxs boʻlganida uni qayta takrorlamaslik uchun qoʻllaniladi.
Misol uchun quyidagi vaziyatni koʻrib chiqamiz:

Feeling tired, I went to bed early. (Charganimdan erta uxlashga yotdim.)
Bu misolda Feeling tired - -ing clause, I went to bed early - main clause hisoblanadi. Bu gapda -ing clause
hokim gapda ifodalangan ish-harakatning sababini bildirib kelmoqda.
-ing clause asosiy gap va ing clauseda ish-harakat bajaruvchisi bitta shaxs boʻlgan qoʻllanish holatlarini
koʻrib chiqamiz:
i) agar ikkita ish harakat bir vaqtda davom etib turgan boʻlsa:

She was sitting in an armchair reading a book. (U kresloda kitob oqib oʻtirgan edi.)
ii) oʻtgan zamonda bir ish-harakat davom etib turganida boshqa ish-harakat sodir boʻib oʻtsa, davomiy ish
harakat uchun -ing clause qoʻllaniladi.

Jim hurt his arm playing tennis. (Jim tennis oʻynayotib qoʻlini jarohatladi.)
iii)when/while bog'lovchilari bilan ham qulaylik uchun -ing clause qoʻllanilishi mumkin.

Be careful when/while crossing the street. (Koʻchadan oʻtayotganda ehtiyot boʻl.)
Hamdam Atajanov

---

79
Agar ikkita ish-harakatdan birinchisi tugallanib, keyin ikkinchisi sodir boʻlganini bildirmoqchi boʻlsak gap
boshida having + V