Termodinamika

(3.6) Dalton qonunining ifodasidir,ya`ni ideal gazlarda parsial bosimlarning yig`indisi butun gaz aralashmasining bosimiga tengdir.
Molekulalarning harakat kinetik energiyasi, umuman aytganda ularning ilgarilama harakat kinetik energiyalaridangina iborat emas. U molekulalarning aylanish va tebranish kinetik energiyalarining yig`indisidan iborat bo`lishi ham mumkin. Molekulalarnig barcha tur harakatlariga to`g`ri keladigan energiyani hisoblash uchun erkinlik darajasi degan tushunchani kiritish kerak bo`ladi. Jismning fazodagi vaziyatini aniqlash uchun zarur bo`lgan erkli koordinatalarning soniga jismning erkinlik darajasi deyiladi. Masalan, moddiy nuqtaning erkinlik darajasi 3 ga teng. Gazning har bir molekulasi ma`lum erkinlik darajasiga ega bo`lib, uning ilgarilama harakatiga 3 ta erkinlik darajasi to`g`ri keladi. Gazlar molekulyar-kinetik nazariyasining asosida molekulalar harakatining butunlay tartibsizligi to`g`risidagi faraz yotadi: molekulalarning harakatidagi bunday tartibsizlik faqat ilgarilama harakatdagina emas, balki barcha tur harakatlariga (aylanma, tebranma) ham xosdir. Harakat turlarining barchasi teng qiymatlidir. SHu sababli molekulalarning har bir erkinlik darajasiga o`rtacha bir xil miqdorda energiya to`g`ri keladi, deyish tabiiydir. Bu holat energiyaning erkinlik darajalari bo`yicha birday (tekis) taqsimlanishi qonuni nomi bilan yuritiladi. Bunda bitta erkinlik darajasi (i=1) ga to`g`ri kelgan o`rtacha energiya


E_kin0 . (3.7)

bo`ladi.
Gaz molekulasining erkinlik darajasi

i i_ayl i_teb , (3.8)


ga teng.
Tebranma harakatda ham kinetik, ham potensial energiya bo`ladi.
SHuning uchun
1 atomli molekulada i 3.