Test javoblar guruh

Gigroskopik momiq va filtr qog'ozi deyarli toza sellulozadan iborat bo'ladi.
Tuzilishi. Selluloza kraxmal kabi tabiiy polimer bo'lib, uning tarkibi (C₆H_lOO_S)n umumiy formula bilan ifodalanadi. Sellulozaning ba'zi turlari molekulalarida 40 mingtagacha C₆H_lOO_S bo'g'inini tutadi (molekular massasi bir necha millionga boradi).
Selluloza va kraxmal bir xil umumiy formulaga ega bo'lsa-da, ularning tuzilishi turlicha. Kraxmal makromolekulalari a-glukoza molekulalaridan tuzilgan va chiziqli, tarmoqlangan tuzilmaga ega bo'lsa, selluloza makromolekulalari ~-glukoza molekulalaridan tuzilgan va faqat chiziqli tuzilmaga ega. Buning natijasida kraxmaldan farqli ravishda selluloza oson tola hosil qila oladi va inson uchun oziq mahsuloti bo'lib hisoblanmaydi. Selluloza molekulalarida aldegid guruh ham, karbonil guruh ham, poluasetal gidroksiguruh ham yo'q. Ularda faqat spirt gidroksiguruhlari mavjud bo'lib, ko'p atomli spirtlarga xos kimyoviy xossalarni namoyon qiladi.
Kimyoviy xossalari. Selluloza ham aldegid xossalariga ega emas.
Qaytaruvchilik, «kumush ko'zgu» reaksiyasiga kirishish, mis gidroksid bilan ta' sirlashish kuzatilmaydi.
Gidroliz. Selluloza kraxmal kabi suyultirilgan kislotalar ta' siri da gidrolizga uchraydi, gidrolizning oxirgi mahsuloti glukoza hisoblanadi. Gidrolizning umumiy tenglamasi quyidagicha bo'ladi:

Gidrolizlanish-sellulozaning muhim xossasidir. Gidroliz mahsuloti glukozadan etanol olinadi. Yog'ochlikdan olinuvchi etanol gidroliz spirti deb yuritiladi. Gidroliz spirti olishda 1 t yog'ochlik 1,5 t kartoshka yoki 0,7 t donning o'rnini bosadi.
Eterifikatsiya reaksiyasi. Selluloza har bir C₆H,oOs bo'g'inida uchtadan spirt gidroksiguruhi tutadi va ular orqali oddiy, murakkab efirlar hosil qiladi. Bu ham uning muhim xususiyatlaridan hisoblanadi.
Sellulozaning konsentrlangan nitrat kislota bilan konsentrlangan sulfat kislota ishtirokida murakkab efirlar-mono-, di- va trinitratsellulozalar hosil qilishi sanoat uchun muhim ahamiyatga ega:
Selluloza nitratlari juda tez yonuvchi moddalardir. Trinitratselluloza (piroksilin) - tutunsiz porox tayyorlashda ishlatiladigan portlovchi modda. Selluloza sirka kislota bilan asetat efirlar (di-va triasetatselluloza) hosil qiladi:

[~6H70iOH)3]n + 2nCH₃COOH -7 [C6H70iOCOCH3)2(OH)]n + 2nH₂0

diasetatsel1uloza
[C₆H₇0₂(OH)3]n + 3nCH₃COOH-7 [C₆H₇0₂(OCOCH₃)3]n + 3nH₂0
triasetatsel1uloza

Di-va triasetatsellulozalar sun'iy asetat tolalar olishda ishlatiladi. Inson kiyim

va boshqa xo'jalik buyumlari tayyorlash uchun qadimdan tabiiy tolalardan (zig'ir, lanop, paxta-sellulozadan tashkil topgan; jun, ipak-oqsillardan tashkil topgan) foydalanib keladi.
Hozirgi vaqtga kelib, kimyoviy usullar yordamida olinadigan kimyoviy tolalardan foydalanish keng tus olib bormoqda. Tabiiy tolalarni kimyoviy qayta ishlab olinadigan 1DIalar sun 'iy tolalar deb, sintetik materiallardan olinadigan tolalar esa sintetik lnr deb ataladi. Sun'iy asetat tolalar yetarli darajada pishiqlikka ega, yumshoq,
aydigan, yoqimli tuslanishga ega va shu kabi qimmatbaho xususiyatlari bor ardir. Ulaming kamchiligi shundaki, tabiiy paxta tolalaridan ko ora gigroskopikligi va elektrostatik yig'uvchanlik xususiyatiga ega.
Yonishi. Selluloza yaxshi yonadi:
(C₆HlOOS)n + 6n0₂ -7 6nC0₂ + 5nH₂0
Termik pardtalanishi. Havosiz joyda qizdirilganda selluloza parchalanadi.
Bunda yog'och ko'miri (pista ko'mir), suv va uchuvchan organik moddalar: metanol, sirka kislota, aseton va boshqalar hosil bo 'ladi.
Ishlatilishi. Selluloza yog'ochlik sifatida qurilishda, maishiy turmushda, tolasimon materiallar sifatida (paxta, kanop, zig'ir va b.) to'qima gazlamalar, arqonlar tayyorlashda ishlatiladi. Sellulozaning katta miqdori qog'oz, etanol, paxta momig'i tayyorlashda, sun'iy tolalar (asetat, viskoza) olishda asosiy xomashyo bo'lgan oddiy va murakkab efirlar olishga, sun'iy charm, plastmassalar (selluloid, sellofan), loklar, elektroizolatsion qoplamalar, yonmaydigan kinoplenka, ionitlar, tibbiyot kollodiy si kabilar tayyorlashga sarflanadi.
BKM elementlari: kraxmal, tuzilishi, selluloza, gidrolizi, asetat selluloza, tabiiy, sun 'iy va sintetik tolalar.