Texnik tizimlarda axborot texnalogiyalari
Download 450.46 Kb. Pdf ko'rish
|
Normamatov Akmal
|
Elektron raqamli imzo — Elektron hujjatdagi mazkur elektron hujjat
axborotini elektron raqamli imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus oʻzgartirish natijasida hosil qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida elektron hujjatdagi axborotda xatolik yoʻqligini aniqlash va elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo. (qonun)Qonunda talab etilgan shartlarga rioya etilgan taqdirda elektron raqamli imzo qogʻoz hujjatga shaxsan qoʻyilgan imzo bilan bir xil ahamiyatga egadir. Elektron maʼlumotlarni kriptografik oʻzgartirish natijasida hosil qilingan belgilar ketma-ketligi. Elektron raqamli imzo maʼlumotlar blokiga qoʻshib qoʻyiladi va blokni qabul qiluvchiga, manbani va maʼlumotlarning butunligini tekshirish hamda soxtalashtirishdan muhofazalanish imkonini beradi. Hozirgi kunga kelib, ayrim mamlakatlar qonunchilik yoʻli bilan raqamli imzodan foydalanishni layoqatliligini qonunlashtirib qoʻyganlar. Elektron raqamli imzo kalitlari sertifikatlari roʻyxatga olish markazlari tomonidan beriladi. Axborot texnologiyalari bilan birga axborot tizimlari jadal sur’atlar bilan rivojlanib borishi turli manbalardan ma’lumot olish tezligini sezilarli darajada oshishiga olib keldi. Davlat muassasalari, tijorat korxonalari va jismoniy shaxslarning axborotni elektron shaklda yarataolishi, saqlay bilish imkoniyatlari yaratilmoqda. Bugungi kunda mamlakatimizda elektron hujjat aylanish tizimlarini joriy etish jadal suratlarda amalga oshirilmoqda va bu iqtisodiyot tarmoqlariga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi ma’lum. Shu bilan birga qog‘oz shaklidagi hujjatlar kabi elektron hujjatlarning ham xavfsizligi, uning begona shaxslar tomonidan ruxsatsiz foydalanilishi, o‘zgartirilishi yoki soxtalashtirilishi kabi noqonuniy amaliyotlar hatarining yanada oshishiga sabab bo‘ladi. Ushbu xavf-xatarlarning oldini olish maqsadida axborotlarni kriptografik shifrlash usullaridan foydalaniladi. Barchaga ma’lumki har qanday ma’lumotlar yoki axborotlar belgilangan tartibda egasi tomonidan imzolangandan keyingina hujjat maqomiga ega bo‘ladi, elektron ma’lumotlar ham elektron hujjat bo‘lishi, ushbu hujjatni elektron imzo (ya’ni elektron raqamli imzo – ERI) bilan imzolash zarur bo‘ladi. Elektron hujjat aylanish tizimlari va elektron raqamli imzo bilan bog‘liq bir nechta atamalar mavjud va bu atamalarni bir biridan farqlash, to‘g‘ri qo‘llash muhim xisoblanadi, shu sababdan quyida ushbu atamalrni izohi bilan keltirib o‘tsak: Download 450.46 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|