Texnologik jarayonlar boshqaruvi va kompyuter tizimlari

 
AMALIY ISH №3 
QAYTA TIKLANADIGAN SISTEMALARNING DIAGNOSTIKASI VA 
ISHONCHLILIK PARAMETRLARINI HISOBLASH (2 soat). 
Asosiy qism: Avtomatik sistemalarda qayta tiklanadigan sistemalarning 
ishonchlilik parametrlarini hisoblashnida texnik holati uning ishlash qobiliyati 
darajasi yoki sozligi bilan baholanadi. Yoki avtomatik boshqarish sistemasining 
texnik holati uning agregat va mexanizmlarining avtomatik sistemasining ishi 
bajarishga loyiqligini belgilovchi sozlik darajasi bilan baholanadi. 
Avtomatik sistemasi ishlagan vaqti o‘tishi bilan uning texnik holati yeyilish, 
nosozlanish va boshqa sabablarga ko‘ra yomonlashadi. Bunda uning ekspluatatsion 
sifatlari ham pasayadi. Demak, avtomatik boshqarish sistemasining ekspluatatsion 
sifatlari ko‘rsatkichlari bir vaqtning o‘zida uning texnik holati ko‘rsatkichlari bo‘lib 
xizmat qiladi. 
Avtomatik sistemalarning texnik holati ko‘rsatkichlari TXK jarayonida katta 
o‘rin tutadi. Ular, birinchidan, avtomatik boshqarish t sistemasi sozligini nazorat 
etuvchi va kerakli sozlash, tamirlash ishlari hajmini aniqlovchi vosita bo‘lsalar, 
ikkinchidan, texnik resursni yoki navbatdagi TXK gacha bo‘lgan buzilishlarsiz 
ishalash davomiyligini aniqlovchi vosita bo‘lib xizmat qiladi. 
Shuning uchun bu ko‘rsatkichlarning chegaraviy meyorlarini bilish va, 
chegaraviy meyorlar namoyon bo‘lganda, avtomatik boshqarish sistemasi 
ekspluatatsiyasi to‘xtatilishi kerak. Undan tashqari yo‘l o‘tish bilan meyorlarning 
o‘zgarish dinamikasini bilish kerak, chunki buning natijasida navbatdagi TXK va JT 
gacha bo‘lgan resursni aniqlash mumkin. Ko‘p agregat va mexanizm konstruktiv 
o‘lchamlarini (parametrlarini) aniqlash uchun ularni qisman yoki to‘liq bo‘laklarga 
ajratishga to‘g‘ri keladi. Bu agregat va mexanizmlarning texnik holatini aniqlashga 
(boshqa yo’l bilan) qo‘shimcha parametrlar qo‘llaniladi, yani diagnostik 
parametrlar. Avtomatik sistemalarning ishlash davomiyligini soat yoki bosib o‘tgan 
yo’li yordamida o‘lchanadi va uni ishlash davomiyligi deyiladi. 
Ishlash davomiyligining texnik holati oxirgi o‘lchamigacha borishi "resurs" 
deb ataladi. Avtomatik sistemasi texnik holatini aniq belgilash va buzilishsiz ishlash 
resursini oldindan aytib berish uchun har bir transport sistemasini tekshirish kerak, 
avtokorxona sharoitlarida agregat va mexanizmlarini yechmasdan tekshirish 
maqsadga muvofiq. Bunday tekshirish texnik diagaostikalash deyiladi. Avtomatik 

---

9 
sistemalarning ishlash qobiliyati – bu uning shunday holatiki, unda 
avtomatlashtirilgan sistemasi belgilangan parametrlar miqdorlarini meyoriy-texnik 
hujjatlarda ko‘rsatilgan chegaralarda saqlagan holda o‘z vazifalarini bajara oladi. 
Ishonchlilik nazariyasining asosiy tushunchasi buzilish (otkaz) dir.