Texnologik jarayonlar boshqaruvi va kompyuter tizimlari


Download 1.41 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/21
Sana28.03.2023
Hajmi1.41 Mb.
#1305006
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   21
Bog'liq
Amaliy mashg\'ulotlar ASDI

 
AMALIY ISH №9 
ZAXIRALANGAN QAYTA TIKLANMAYDIGAN SISTEMALARNING 
DIAGNOSTIKASI VA ISHONCHLILIGINI HISOBLASH (2 soat). 
 
Ishdan maqsad: Avtomatik sistemalarda ishdan chiqish turlari va tiklanish 
sharoitlarini hisobga olgan holda real sistemalar xatoliklarini grafiklarini qurishni 
o‘rganish. 
Nosozlik paydo bo‘lish mumkin bo‘lgan hollarda uni sxemasining birorta 
tashqi 
chiqishiga tashish (transportirovkasi) uchun bir me’yorli yo‘l 
uyg‘unlashtiriladi. Uyg‘unlashtirish jarayoni quyidagi ketma-ketlikda bajariladi: 
1. Berilgan nosozlikni, uni paydo bo‘lish nuqtasida kuzatish sharti 
aniqlanadi. Masalan, - 1 nosozlik uchun, sxemaning shu qutbida mantiqiy nol 
qiymatini ta’minlash, uni kuzatishning sharti bo‘ladi. 
2. Xatolikni birorta tashqi chiqishga xarakatlantirish uchun yo‘l tanlanadi, ya’ni 
elementlar ketma-ketligi ko‘rinishida yo‘l topiladi. 
3. Tanlangan yo‘lning, ya’ni elementlarning kirishdagi o‘zgaruvchilari 
darajasida 
uyg‘unlashtirish 
shartlari 
aniqlanadi. 
Tanlangan 
yo‘l 
aniq 
elementning 
kirishdagi 
o‘zgaruvchilari 
shunday 
bo‘ladiki, 
uning 
chiqishdagi qiymati faqat shu yo‘lda joylashgan oldingi elementning chiqishga 
ulangan bo‘lishi va shuningdek kirishiga bog‘liq bo‘lishi ham kerak. 
4. Nosozlikni kuzatishni va uni sxema chiqishiga tashish sharti aniqlanadi, 
ya’ni sxemaning kirishdagi o‘zgaruvchilari darajasida berilgan nosozlikni aniqlash 
sharti sxemaning kirishdagi o‘zgaruvchilari qiymati hisoblab topiladi. 
Misol sifatida, bir o‘lchovli yo‘lni uyg‘unlashtirish shu usulini tasvirlovchi,
2.1-rasmda keltirilgan kombinatsion sxemani ko‘rib chiqamiz. Uni birinchi elementi 
chiqishi bo‘yicha 1 nosozligini aniqlovchi test to‘plamini ko‘ramiz. 
Tavsiflangan uslubga asosan, berilgan f 1 kuzatiladi, agar f 1 yoki birinchi 
element bajaradigan funksiya ( x
1
x
3
) = xl va xZ =0 sharti hisobga olinsa, 4 va 8 
elementlar orqali o‘tadigan yo‘lni tanlaymiz. 4 elementdan o‘tadigan yo‘lning 
uyg‘unligi, uni ikkinchi kirishdagi x2=0 qiymatida aniqlanadi. 
SHu holda f 1 o‘zgarish f 4 o‘zgarishga olib keladi. Tengliklar tizimini f 5=0, f 
6=0, f 7=0 bajarilishi 8 element orqali uyg‘unlantirish shartini bajaradi. Bir o‘lchovli 


22 
yo‘lni uyg‘unlantirish uslubining turi fazasini bajarish natijasida, nosozlikni paydo 
bo‘lish nuqtasida kuzatish va uni tashish shartini mantiqiy tenglamalar sistemasi 
ko‘rinishida olamiz: 
0.1) sistemani yechimining o‘zi algoritm bo‘lib, bir o‘lchovli yo‘lni uyg‘unlashtirish 
uslubining teskari fazasida bajariladigan jarayondir. Olingan tenglamalar sistemasini 
ikkita yechim qoniqtiradi: 1011 va 1000, ularni har biri testli to‘plam bo‘lib, 
berilgan nosozlikni aniqlaydi. 
Haqiqatda, x1 x2 x3 x4 o‘zgaruvchilar misol uchun 1011 ga tenglansa, 3.1-
rasmdagi f1=1 nosozligi bo‘lganda sxemani chiqishida f 8 qiymati birga, u 
yo‘qligida esa nolga teng bo‘ladi. 
Bu esa berilgan nosozlikni aniqlanishini ko‘rsatib turibdi. 
Misol sifatida F=xlx2 v x2xZ funksiyaga xl o‘zgaruvchi bo‘yicha Bul 
hosilasini aniqlaymiz. (2.2) ga asoslanib olamiz: 
dF TT=F(0, x2, xZ) + F(l, x2, xZ)=x2xZ + ( x2 v x2xZ)=x2xZ ( x2 v x2xZ ) v x2xZ 
(x2 v x2xZ ) = x2xZx2 = x2. 
Ko‘rilayotgan misol uchun bul xosilasi xususiyatlarini qo‘llab, 5 xususiyatga 
asosan, ega bo‘lamiz 
Ifoda 
Ifoda 
1
3
2
dx
x
dx
ekanligini yodda tutib, oxirgi munosabat quyidagi ko‘rinishga 
keltiriladi 
endi xususiyatni hisobga olib yangi ko‘rinishga keltiriladi 


23 
Bul funksiyasi bajaradigan raqamli sxemani ichki qutbida tuziladigan f 
o‘zgaruvchiga nisbatan F (xl, xp) Bul funksiyasining xususiy xosilasi shunga 
o‘xshash aniqlanadi. Bu holda birlamchi funksiya F (xl,... xn, f) ko‘rinishida 
tasvirlanadi, bu yerda f=f (xl,...,xn). 
Misol uchun, F=xlx2 v x3x4 funksiyasini ikki bosqichli sxema ko‘rinishida 
amalga oshirilsa (2.2-rasm) ikkinchi 2I elementni chiqishida tuziladigan 
2.2-rasm
xususiy xosila f2 o‘zgaruvchi bo‘yicha aniqlanadi, boshlang‘ich funksiya F=xlx2 v 
f2 ko‘rinishga ega bo‘ladi 
Olingan funksiyani xosilasi quyidagicha hisoblanadi. 
Bul farqlarini aniqlashdan foydalanib, ahamiyatli yo‘l tushunchasi kiritiladi. 
Ixtiyoriy yo‘l, xl o‘zgaruvchini paydo bo‘lish nuqtasidan boshlanadi va sxemani 
chiqishida tugaydi. F( xl,...xn) Bul funksiyasini amalga oshirish uchun sxemada yo‘l 
ahamiyatli deyiladi, agar inkorli xl o‘zgaruvchi uchun quyidagi tenglama mos kelsa 
Ko‘rinadiki, bu munosabat umumiy holda raqamli sxemani ixtiyoriy qutbiga 
tatbiq yetilganda, F(xl,..., xn) funksiyani amalga oshiruvchi sxemani chiqishi 
bo‘yicha mos o‘zgaruvchilarni o‘zgarishlarini kuzatiluvchanlik sharti bo‘ladi. Test 
ko‘rishda ko‘rsatilgan Bul funksiyasining xususiyati, nosozlikni tashish 
(transportirovka) shartini aniqlash uchun foydalaniladi. Nosozlikning paydo bo‘lish 
nuqtasida uni kuzatiluvchanlik sharti sxemani tekshiriladigan qutbiga tuziladigan ns 
o‘zgaruvchi birga teng bo‘ladi, agar nosozlik=0 va nolga, agar =1 bo‘lsa. 
Bu ikki shartni birlashtirish mantiqiy tenglamalar sistemasini qurishga olib keladi: 


24 
Amalda, tenglamalar sistemasini har biri bir tenglama ko‘rinishida tasvirlanadi: 
Yuqoridagi (3.3) tenglamani qoniqtiradigan yechim =0 nosozligini, (3.4) 
tenglamani yechimi esa =1 nosozligini aniqlash uchun test to‘plami bo‘ladi. 
Sxemaning f = 0 nosozligi uchun test to‘plamini ko‘ramiz. Buning uchun (3.4) 
tenglamadan foydalanib, quyidagini olamiz: 
Bundan ko‘rinadiki, istalgan to‘plam, x1x2x3x4=1 tenglamani qoniqtiruvchi 
istalgan to‘plam, f1=0 nosozligini aniqlash uchun test to‘plami bo‘ladi. 
Oxirgi tenglama yechimlaridan biri x1x2x3x4=1101 bo‘ladi. Ko‘rilayotgan 
nosozlikning Jt-3.1-rasmda keltirilgan sxemani chiqishi bo‘yicha aniqlash imkonini 
beradi. 
Bul farqlariga asoslangan test qurishning ko‘rilgan usuli, bul algebrasi 
matematik apparatidan foydalanadigan, algebraik uslublar degan to‘plamga 
kiritilishi 
mumkin. 
Ushbu 
to‘plamning 
xususiyatli kamchiliklari, ya’ni 
hisoblashdagi o‘ta murakkablik bul-differensial usuli unga ham tegishlidir. Bundan 
tashqari test ko‘rishning uslubi kattaroq hajmdagi xotira zarurligini oldindan 
aniqlaydi, bu kamchiliklar ko‘p sonli ventillari bor raqamli qurilmalar uchun 
ahamiyatli hisoblanadi. 

Download 1.41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling