Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al

 
5-mavzu: Zararli dasturiy vositalarni klassifikatsiyasi va himoya usullari. 
 
Zararli dastur (
zararli dasturiy taʼminot soʻzining portmanteausi 
(tovushlarni aralashtirib, ikkita soʻzning maʼnosini birlashtirgan soʻz)) bu 
kompyuter
, 
server
, mijoz yoki 
kompyuter tarmogʻini
 bu
zish, shaxsiy maʼlumotlarni 
oʻgʻirlash, maʼlumotlar yoki tizimlarga ruxsatsiz kirish, foydalanuvchining 
kompyuter xavfsizligi va maxfiyligi toʻsiqlarini buzib kirgan holda 

---

foydalanuvc
hilarni maʼlumotlarga kirishdan mahrum qiladigan har qanday 
dasturiy 
taʼminotdir
 
. U
shbu dastur keltirib chiqaruvchi holatga oʻxshash vaziyatlar ham 
mavjud. Baʼzi kamchiliklar tufayli zarar keltiradigan dasturiy taʼminot odatda 
dasturiy taʼminot xatosi sifatida tavsiflanadi.. Zararli dasturlar Internetda jismoniy 
shaxslar va korxonalar uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi. 
Symantec 

 
kompaniyasining

 2018-
yildagi Internet xavfsizligi tahdidi hisobotiga (ISTR) koʻra, 
2017-
yilda zararli dasturlar soni 669 947 865 taga koʻpaygan, bu 2016-yilgi 
koʻrsatgichlarga qaragandan ikki baravar koʻp degani.
 
 Z
ararli dasturiy taʼminot 
hujumlari v
a kompyuter orqali sodir etilgan boshqa jinoyatlarni oʻz ichiga olgan 
kiberjinoyatlar 2021-yilda jahon iqtisodiyotiga 6 trillion dollarga tushgan va ushbu 
miqdor yiliga 15 % miqdorda oshib bormoqda. 

 
6-mavzu: Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari xavfsizligiga bo‘ladigan 
tahdidlar.
Axborotning muximlik darajasi qadim zamonlardan ma’lum. SHuning uchun xam qadimda 
axborotni himoyalash uchun turli xil usullar qo’llanilgan. Ulardan biri – sirli yozuvdir. Undagi 
xabarni xabar yuborilgan manzil egasidan boshqa shaxs o’qiy olmagan. Asrlar davomida bu 
san’at – sirli yozuv jamiyatning yuqori tabaqalari, davlatning elchixona rezidentsiyalari va 
razvedka missiyalaridan tashqariga chiqmagan. Faqat bir necha o’n yil oldin hamma narsa 
tubdan o’zgardi, ya’ni axborot o’z qiymatiga ega bo’ldi va keng tarqaladigan mahsulotga 
aylandi. Uni endilikda ishlab chiqaradilar, saqlaydilar, uzatishadi, sotadilar va sotib oladilar. 
Bulardan tashqari uni o’g’irlaydilar, buzib talqin etadilar va soxtalashtiradilar. SHunday qilib, 
axborotni himoyalash zaruriyati tug’iladi. Axborotni qayta ishlash sanoatining paydo bo’lishi 
axborotni himoyalash 
sanoatining 
paydo 
bo’lishiga 
olib 
keladi.