"tib qonunlari" da fitonimlar talqini

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 5 ǀ 2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
  
 
811 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
“TIB QONUNLARI” DA FITONIMLAR TALQINI 
 
Yulduz Ahmad qizi Avezova 
Buxoro davlat univetsiteti Lingvistika (o’zbek tili) ta’lim yo’nalishi 1-bosqich 
magistranti 
ANNOTATSIYA 
Ushbu maqolada tib ilmining yetuk ulamosi Abu Ali ibn Sinoning “Tib 
qonunlari” asarida uchraydigan fitonimlar, ya`ni o`simlik nomlari haqida so`z boradi. 
Aytish lozimki, “Tib qonunlari” da Abu Ali ibn Sino tomonidan qayd etilgan fitonim 
nomlari o`ziga xos xususiyatga ega bo`lib, davr nuqtayi nazaridan ham, til nuqtayi 
nazaridan ham ma`lum jihatlarni o`zida ifoda etadi. Ta`kidlash lozimki, fitonimlar 
talqini sifatida “Tib qonunlari” dagi qator nomlar tanlab olindi va lingvistik jihatdan 
tahlil qilindi.
Kalit so‘zlar: Abu Ali ibn Sino, “Tib qonunlari”, fitonim, o`simlik nomlari, davr, 
lingvistik yondashuv, muhim jihat. 
 
Kirish. Barchamizga ma`lumki, har bir sohaning o`zining atamalar tizimi, 
terminologik lug`ati mavjud. Har bir kasbning terminologik lug`ati ana o`sha sohada 
qo`llaniladigan leksik qatlam boyligiga bog`liq hisoblanadi. O`qituvchilik faoliyatiga 
doir atamalar ushbu kasb mohiyatidan kelib chiqsa, tibbiyot sohasida ish olib boruvchi 
shaxslar nutqida tibbiyotga doir atamalarning tez-tez uchrab turishiga guvoh bo`lishimiz 
mumkin. Aytish lozimki, nutqiy muloqotimizda o`simlik nomlarini ifodalovchi qator 
leksemalar ham mavjud bo`lib, ushbu maqolamizda aynan fitonim nomlari va ularning 
Abu Ali ibn Sinoning “Tib qonunlari” asarida keltirilishini ko`rib chiqamiz. 
O`simlik nomlari tilshunoslikda fitonimlar deb yuritiladi( “fitos” – o`simlik ; 
“onuma” – nom)[12] . Fitonim atamasi datslab XX asraning 70-yillarida ilm-fanda qayd 
etilgan. Fitonimlar borasida turli olimlar tomonidan ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilgan. 
Xususan, ismlar tizimidagi otlarni ilmiy tahlil qilib, A.V. Superanskaya fitonimlarning 
turli nomlar sababidan kelib chiqqanligini ta`kidlab , ularning turfa tarixiy shaxslar, 
hodisalar va shu kabi omillar ta`sirida nomlanganligini o`zining ilmiy asarlarida keltirib 
o`tadi. Har bir tilda qo`llaniladiagn fitonimlar ana o`sha hududning tabiiy iqlimidan 
kelib chiqqan holda belgilanadi. Sababi, ma`lum iqlim sharoitida o`suvchi o`simliklarni 
boshqa mintaqalarda uchratishimiz mushkul masala. Xususan, Afrika mintaqalarida 
o`suvchi tropik o`simliklarni O`zbekiston hududida uchratishimiz deyarli mumkin 
emasligini nazarda tutgan holda aytishimiz mumkinki, fitonimlar ham joylashuv o`rniga 
monand holda shakllanar ekan.

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 5 ǀ 2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230