Tibbiyot institutlаri tаlаbаlаri uchun o‘quv аdаbiyoti r. G‘. Sultоnоv, N. M. Хоlmuhаmmеdоvа, sh. F. Karimova, U. L. Sultonho‘jaev biоkimyodаn

129-ish. QON ZARDOBIDAGI SIYDIKCHILNI KOLORIMETRIK USUL
BILAN ANIQLASH
Sog‘lom odam qon zardobida 3,33-8,32 mmol/l (20-50 mg%) siydikchil
bo‘ladi. U oqsilsiz azot qoldig‘ining 50% ini tashkil qiladi.
Usulning asosi: siydikchil kuchli kislotali muhitda diatsetilmonooksim bilan
tiosemikarbozid va temir tuzlari ishtirokida qizdirilgan pushti-qizil rangli kompleks
birikma hosil qiladi. Rangning och-to‘qligi qon zardobidagi siydikchil miqdoriga
to‘g‘ri keladi.
Tekshiriluvchi material: qon zardobi.
Kerakli reaktivlar: uchxlorsirka kislotaning 10% li eritmasi, siydikchilning doimiy standart
eritmasi, 100 mg/100 ml da (eritma suvda yoki 0,2 % li benzoy kislota eritmasida tayyorlanadi), temir (III)
xloridning 5% li eritmasi asosiy eritma: 5 g temir (III) xloridga hajm 100 ml ga yetguncha suv qo‘shib
eritiladi, shundan keyin 1 ml konsentrlangan sulfat kislota bilan kislotali muhitga o‘takaziladi, ishchi eritma
asosiy eritmadan tayyorlanadi, 1 ml asosiy eritma hajmi distillangan suv qo‘shib 100 ml ga yetkaziladi, 8 ml
konsentrlangan sulfat kislota va 1 ml 85% i ortofosfat kislota solinadi. Eritma qora idishda saqlaniladi.
Diatsetilmonoosimning 2,5% li suvli eitmasi, tiosemikarbomidning 0,25 li eritmasi (yoki 0,32 li
tiosemikarbozidning suvli eritmasi qora idishda saqlaniladi), xloridning 30 ml ishchi reaktiviga 20 ml
distillangan suv, 1 ml 2,5 % li diatsetilmonooksim eritmasidan va 0,25 ml 0,25% li tiosemikarbozid
eritmasidan solinadi).
Kerakli anjomlar: sentrifuga probirkalari.
Bajariladigan ish tartibi: 1. Oqsillarni cho‘ktirish.
Sentrifuga probirkasiga 0,8 ml suv, 0,2 ml qon zardobi va 1 ml 10% li
uchxloorsirka kislota solib aralashtiriladi. Ikkinchi probirkaga qon zardobi o‘rniga
siydikchilikning doimiy standart eritmasi soinadi. 15 daqiqa o‘tgach qon zardobi
solingan probirka 10 daqiqa davomida sentrifugalanadi yoki filtrlanadi (daqiqasiga
1500 marta aylanadigan sentrifuga). Shundan so‘ng birinchi probirkaga 0,5 ml
cho‘kindi ustidagi eritmadan, ikkinchisiga esa 0,5 ml siydikchilikning doimiy
standart eritmasidan solinadi. Har qaysi probirkaga 5 ml rangli eritma solib
aralashtiriladi. Probirkalar qaynab turgan suv hammomiga 20 daqiqaga qo‘yiladi,
so‘ngra oqib turgan suv tagida 2-3 daqiqa sovitiladi.
Tajriba va standart tajribalar yashil nur filtrida nazorat eritma qarshisida 10
mm li kyuvetada fotokolorimetrlanadi. Nazorat tajriba haqiqiy tajribadek o‘tkaziladi,
faqat cho‘kindi ustidagi eritma o‘rniga 0,5 ml distillangan suv olinadi.
Siydikchil miqdori quydagi tenglamaga binoan hisoblanadi:
100
.
.
.


st
doim
teksh
E
E
X
X- siydikchil miqdori mg/100 ml.
E
teksh.
- tajribaning optik zichligi.

---

174
E
doim.
- doimiy standart eritmnaing optik zichligi.
100- siydikchilning doimiy eritmadagi miqdori, mg/100 ml SI sistemasi birligiga
o‘tkazish koeffitsienti (mmol/l 0,1665 ga teng).
Siydikchil miqdorining kamayishi, parenhimatoz gepatit, jigar sirrozi
(jigarning siydikchil hosil qilish
faoliyati keskin kamaygan holatlarda,
homiladorlikda, eklampsiya vaqtida kuzatiladi.
Siydikchil miqdorining ortish nefrit, istima, sepsis, buyrak sili hastaliklarida
kuzatiladi.