Тижорат банклари операциялари

ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ АКТИВ ОПЕРАЦИЯЛАРИ

• Тижорат банкларининг актив операциялари деганда ўз ва жалб қилинган маблағларни даромад олиш мақсадида жойлаштириш жараёни тушунилади.
• Т.Б. кредит потенциали дейилганда, банкнинг мижозларни кредитлаш имконияти тушунилади.
• Шу боисдан ҳам кредит потенциалини баҳолашда банкнинг кредит ресурслари ва уларнинг барқарорлигига асосий эътибор қаратилади.

БАНКЛАР УЧУН АКТИВ ОПЕРАЦИЯЛАРНИ АМАЛГА ОШИРИШ УЧУН МАЖБУРИЙ ЩИСОБЛАНАДИ

Қонунчиликка риоя қилиш; Ликвидликни ушлаб туриш Ҳар бир операция тури бўйича риск даражаларини тўғри тақсимлаш

АКТИВ ОПЕРАЦИЯЛАР АМАЛИЁТДА ҚУЙИДАГИЛАРГА БЎЛИНАДИ:

• Ликвидликни ушлаб туриш учун амалга ошириш мақсадида амалга ошириладиган операциялар;
• Фойда олиш мақсадида амалга ошириладиган операциялар.
• Албатта, бу операциялар орасида аниқ муттаносиблик мавжуд.

Банк ликвидлигини таъминлашга қуйидаги қуйилмалар киради:

• Банк кассасидаги нақд пуллар;
• МБ счетларидаги пул маблағлари;
• Тез реализация қилинадиган қимматбаҳо қоғозларга қилинган инвестициялар;
• Счетлардаги маблағлар ва бошқа банклар омонатлари.

АҚШ тижорат банклари мисолида актив операциялари турлари бўйича банклар даромадларининг тақсимланиши (%)

КРЕДИТЛАР БЕРИШДАН ОЛИНАДИГАН ДАРОМАД	71,6
ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БЎЙИЧА ФОИЗЛАР	12
ХАЗИНА ВЕКСЕЛЛАРИ БЎЙИЧА ФОИЗЛАР	5,4
БОШҚА ТУРЛАРИ БЎЙИЧА ОПЕРАЦИОН ДАРОМАДЛАР	3,2
ТРАСТ ДЕПАРТАМЕНТИ ОПЕРАЦИЯЛАРИДАН ДАРОМАДЛАР	2,8
ҲИСОБ ОПЕРАЦИЯЛАРИ БЎЙИЧА КОМИССИОН ҲАҚЛАР	2,6
ДЕПОЗИТ ҲИСОБЛАР БЎЙИЧА КОМИССИОН ҲАҚ	2,4

Махсус ихтисослашган кредит институтлари (банклар) тижорат банклари фаолиятини тўлдиради ва улар иқтисодиётнинг кам рентабеллик, кам фойдали тармоқларига (қишлоқ хўжалиги, уй-жой қури-лиш, тадбиркорликни ривожлантириш ва бошқалар) енгил шароитда кредитлар бериш йўли билан уларнинг фаолиятини рағбатлантириб, ривожлантириб боради.
1

• Кредит уюшмаси ўзининг фирма номи давлат тилида тўлиқ ёзил-ган ҳамда жойлашган манзили кўрсатилган юмалоқ муҳрига эга бўлиши лозим.

2

• депозитларга қўйиш учун ўз аъзоларидан пул маблағларини жалб этиш;
• ўз аъзоларига кредитлар бериш;
• ўз уставига мувофиқ шартномалар тузиш ва бошқа фуқаролик-хуқуқий битимларни амалга ошириш;

3

• грантлар ҳамда бепул бериладиган бошқа маблағларни олиш;
• маслаҳат ва ахборот хизматлари кўрсатиш;
• кредит уюшмаси аъзолари молиявий мажбуриятларини бажармаганликлари ёки лозим даражада бажармаганликлари учун тўлайдиган миқдорини белгилаш;
• кредитларни белгиланган тартибда жалб этиш
• .

Кредит уюшмаси деб юридик ва жисмоний шахслар томонидан кредитлар бериш мақсадида ихтиёрий тенг ҳуқуқли аъзолик асосида тузиладиган кредит ташкилоти эътироф этилади. Кредит уюшмаси Ўзбекистон Республикаси ҳудудида банк ҳисобварақларини белги-ланган тартибда очишга ҳақлидир.