Тил ва жой номлари тошкент

7
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

тида Тузошув топонимлари мавжуд бўлиб, улар «те- 
кислик» маъносидаги туз сўзи асосида шакллангандир.
ОЙДИН. Республикамиз топонимиясида ойдин сўзи 
билан аталган гидронимлар кўп. учрайди. Бир неча 
гидрообъектнинг 
Ойдинбулоқ (Фарғона 
областининг 
Узбекнстон райопи), Ойдипкўл (Бувайда райони), Ой- 
динсой (Навоий областининг Нурота райони) 
номи 
билан аталганлиги фикримизнинг далилидир. Мазкур 
гидронимлар таркибидаги «ойдин сўзи туркий тилларда 
ва уларнинг шеваларнда ҳар хил маъноларни билди- 
ради. Ойдии сўзи ҳозоҳ тилида — катта ҳовуз; қирғиз 
тилида — чуқур ва текис жой; қораҳалпоқ тилида — 
сув сатҳи, мавжланиб турган сув юзи; ўзбек тилининг 
Хоразм шевасида 
эса кўлнинг 
қамиш 
ўсмайдиган 
чуҳур ва текис жойи маъноларини англатади. Биноба- 
рип, бу сўз гидропнмлар таркибида келиб, объектнинг 
ўт-ўлап ўсмайдиган чуқур жойи, тоза ва тип-тиниқ сув 
маъносини ифодалайди.
Булардаи ташқарн, Узбекистои топонимиясида ҳо- 
зиргн ўзбек тплида ҳўлланмайдигаи, лекин «Девонулу- 
ғат-ит— турк»да қайд этнлнб, айрим топонимлар тарки- 
бида сақланиб қолган қуйидаги: қарши (шоҳ қасрн— 
1 том, 399-бет), сўк-сўк (юлғун дарахти ■
— 1,448), бўк- 
тир (тоғлардаги баланд-пастлик ер — 1,424), қопқа 
(дарвоза — 1,401), оеқ (идиш, коса, пиёла — 1,112), 
бақир 
(мис — 1,341), қабуғ 
(эшик — 1,355), соған 
(пиёз — 1,388), булан (қипчоқлар мамлакатида бўла- 
диган катта гавдали ваҳший ҳайвон — 1,391), қарсақ 
(тулкилар жинсидан бўлгап бир ҳайвон — 1,439), то- 
вилқу (қизил тол дарахти — 1,451), 
ашақ 
(тубан, 
қуйи — 1,97), олтин (қуйи, тубап — 1,333) 
сўзлари 
билан аталган топонимлар учрайди. Қарши 
(Қашқа- 
дарё областинннг маркази), Оёқчи (Қашқадарё облас- 
тииинг 
Чнроқчи 
райони),