Tilshunoslik asoslari
Download 2.59 Mb. Pdf ko'rish
|
Tilshunoslik asoslari (O\'lmas Sharipova, Ibrohim Yo\'ldoshev)
kagityi (qog‘ozchi,
y a 'n i qog'ozsoz) te rm in i m isolida h am ko'rishim iz m um k in . B unda ham o 'z b e k tilid a q o g ‘oz-hchi — qog'ozchi k o 'rin is h id a g i term in yasalishi a in a ld a m avjud bo'lm ay, uning o 'rn id a q o g 'o z+ so z = q o g ‘ozsoz s h a k li m ayjuddir. O 'tm ishda qog'ozsoz term in i o 'rn id a q o g 'o z s o 'z ig a «asos biidirgan narsa-hodisa bilan bog'iiq kasbni q ilu vch i shaxsni bildiradigan ot yasovchi» '-gar affiksining q o ‘s h iiish id a n y asalgan < 70*7 ‘ozgar termini q o ’lla n g a n . K itobatchilik term inlarining y asalish ida y ana —shunos, - navis,- gich (~g‘ich, -qich, -kich j,- ma, -gar, -dor, - furush , -dosh, -lik, - chilik kab i affikslar faol ish tiro k etadi. Endi ikki o g 'iz - chilik affiksi xususida to 'x ta b o 'ts a k . B 11 affiks sh a x s oti yasovchi -c h i va m avhum o t yasov chi -lik affik sla rin in g birikuvidan hosil bo'lgan (-ch i-h lik > -chilik). U a s o sd a n anglashilg an narsa-predm et ta y y o rla n a d ig a n sohani b ild ira d ig a n term inlar yasaydi. M asalan, kitobatchilik. M azk ur te rm in la r tarkibidagi -chi, -lik affikslari m u sta q il affikslar sin g ari k o ’rin a d i. Lekin b u holatni muqovachilik, matbaachilik te rm in la rid a g i holat b ilan tenglashtirib b o 'lm a y d i. M uqovachilik, m atbaachilik term inlarida asosga -chi affiksini q o 'sh ish orqali kasb e g a sin i bildiruvchi muqovachi, m atbaachi term inlari yasalgan. S o 'n g ra www.ziyouz.com kutubxonasi u la rg a -lik affiksining q o 's h iiish i bilan soha nom ini bildiruvchi term in lar yasalgan. C h u n k i muqovachi, m atbaachi tenninlari m u sta q il term in o 'la ro q a m a ld a qo'llanadi. Kitobatchilik te n n in id a h olat bunday em as. B unda bevosita a s o sg a (kitobat) -ch ilik affiksining q o ’shiiishi natijasida soha n o m in i (kitobat+ chilik) ang latu v ch i term in yasalgan. Kitobat te rm in ig a matbaachi m uqovachi singari -ch i affiksini qo'shish o rq a li kitobatchi sh a k lid a term in yasalishi m avjud emas. T a ’k id la sh lozimki, qog'ozsozlik termini -lik affiksi orqali, q o g ‘ozchilik esa, -ch ilik affiksi bilan yasalgan term in lar sirasiga k ira d i. Buning sababi bor, albatla. C hunonchi, qog'ozsozlik te rm in i qog'oz so 'z ig a -s o z ham d a -lik affikslarining qo'shiiishi n a tija sid a yasalgan, y a ’ni: q o g 'o z + soz + lik. B unda qog'ozsoz m u sta q il term in sifatida m u ay y a n m a’noni ifodalaydi va un g a - lik affiksining q o'sh ilu v i b ila n qog'ozsozlik yasalgan. Bu tipdagi s o 'z la rd a oxirgi -lik affiksidan qolgan qism i ham m ustaqil le k s e m a sifatida q o 'lla n ish i mumkiii. Q og'ozchilik term inida u n d a y emas, o 'zb ek tilid a qog'ozchi m ustaqil lek sem a sifatida q o 'lla n m ay d i. Shu sa b ab d a n , Download 2.59 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling