Tiykarg’i bo’lim Inflyaciya ha’m onin’ a’himiyeti

O’siw tempine qarag’anda inflyaciya to’mendegi ko’rinislerde boladi:

1. 
   To’mengi- jilina 6% ke deyin. Bunday inflyaciya tutiniwshilar ha’m o’ndiriwshiler ushinda qolayli. Sol menen birge ekonomikanin’ rawajlaniwina jol qoyip beredi, ko’pshilik ma’mleketler inflyaciyani usi tempte uslap qaliwg’a urinadi.
   
2. 
   Sheklengen (umerennaya) inflyaciya- jilina 6% ten 10% ke deyin. Ol baqlawdan shig’ip ku’shli inflyaciyag’a aylanip ketiwi menen qa’wipli.
   
3. 
   Joqari (Galopiruyushshaya) inflyaciya- 10% ten 100% ke deyin. Insanlar ha’m kompaniyalar keleshegin jobalastira almaydi, bazarda turaqsizliqti ju’zege keltiredi.
   
4. 
   Giperinflyaciya- baxalar ju’zlep, min’lap procentlerge o’sedi, en’ qiyin jag’dayda tutiniwshilar puldan bas tartip barter usilina o’tedi. A’dette giperinflyaciya u’lken krizisler ha’m urislar waqtinda ju’zege keledi.
   

Inflyaciyanin’ tu’rleri

1. 
   Talap inflyaciyasi
   
2. 
   Ja’mi usinistin’ kemeyiwinen kelip shig’atug’in inflyaciya, yag’niy usinis inflyaciyasi.
   
3. 
   Balanslang’an inflyaciya.
   
4. 
   Balanslanbag’an inflyaciya.
   
5. 
   Ku’tiletug’in inflyaciya.
   
6. 
   Ku’tilmeytug’in inflyaciya.
   
7. 
   Tutiniwshilardin’ adaptivlik ku’tiliwleri.
   

Usinis inflyaciyasi- bul ma’mleket ekonomikasinda tovar ha’m xizmetler usinisinin’ kemeyiwi na’tiyjesinde tovar ha’m xizmetler bahalarinin’ ko’teriliwinen payda bolarda kelip shig’adi. [3.52]
Talap inflyaciyasi- bul ekonomikada talaptin’ keskin artip ketiwi ha’m oni islep shig’ariwdin’ real ko’lemi menen qanaatlandiriw mu’mkin bolmay qalg’an jag’dayda. [3.51]
Balanslasqan inflyaciya- tu’rli tovarlar baxalari bir-birine qatnasli o’zgermeytug’in variant. Balanslaspag’an inflyaciya- tu’rli tovar obektleri ushin baxalardin’ o’zgeriw qatnasi ha’r qiyli. [6]
Ku’tilip atirg’an inflyaciya- sharayatinda da’ramat aliwshi inflyaciyanin’ ola lip atirg’an da’ramatqa ta’sirin kemeytiw, yag’niy real da’ramadi da’rejesin saqlap qaliw sharasin ko’redi. [3.52]
Ku’tilmegen inflyaciya- da’ramatlardi debitorlar ha’m kreditorlar ortasinda kreditorlar paydasina qayta bo’listiredi. Sonday-aq ku’tilmegen inflyaciya da’ramatlardi belgilengen da’ramat aliwshilar ha’m belgilenbegen da’ramat aliwshilar ortasinda keyingileri paydasina qayta bo’listiredi. [3.53]